केशवसुत

हरपलें श्रेय

स्तबक : १
१. गोष्टी घराकडील
२. नैऋत्येकडील वारा
३. आईकरितां शोक

४. दुर्मुखलेला


स्तबक : २
५. फुकट दवडलेला तास
६. कविता आणि कवी
७. कवितेचे प्रयोजन
८. काव्य कोणाचे ?
९. सृष्टी आणि कवी
१०. दूर कोठे एकला जाउनिया
११.  शब्दांनो! मागुते या!
१२. दिव्य ठिणगी
१३. सृष्टी, तत्व आणि दिव्य दृष्टी
१४. क्षणात  नाहीसे होणारे दिव्य भास
१५. चिन्हीकरण अर्थात भाव आणि मूर्ती यांचे लग्न
१६. प्रतिभा
१७. कवि
१८. आम्ही कोण?
१९. धुमकेतू आणि महाकवी
२०. फिर्याद
२१. रुष्ट सुन्दरीस


स्तबक : ३
२२. थकलेल्या भटकणाराचें गाणें
२३. जरी तू ह्या इथे
२४. प्रीति
२५. प्रयाण - गीत
२६. माझा अन्त
२७. फार दिवसांनी भेट
२८. प्रणय - कथन
२९. मनोहारिणी
३०. राजा शंतनु


स्तबक : ४
३१. मयूरासन आणि ताजमहाल
३२. चिरवियुक्ताचा उद्गार
३३. वियुक्ताचा उद्गार
३४. स्मरण आणि उत्कंठा                                


स्तबक : ५
३५. अढळ सौदर्य
३६. एक खेडे
३७. भृंग
३८. फुलांची पखरण
३९. पुष्पाप्रत
४०. पर्जन्याप्रात
४१. फुलपांखरू
४२. फुलातले गुण
४३. संध्याकाळ
४४. फूलपांखरू
४५. दिवाळी

स्तबक : ६
४६.अंत्यजाच्या मुलाचा पहिला प्रश्न
४७. मजुरावर उपासमारीची पाळी
४८. रूढी-सृष्टी-कलि(?)
४९. ‘पण लक्षांत कोण घेतो ?’ च्या कर्त्यास
५०. तुतारी
५१. स्फूर्ती
५२. मूर्तिभंजन
५३. नवा शिपाई
५४. निशाणाची प्रशंसा
५५. गोफण केली शान !
५६. गावी गेलेल्या मित्राची खोली लागलेली पाहून
५७. एका  भारतीयाचे उद्गार


स्तबक : ७      
५८. सिंहावलोकन
५९. निद्रामग्न मुलीस !
६०. रांगोळी घालताना पाहून
६१. दोन बाजी
६२. घुबड
६३. सतारीचे बोल
६४. वातचक्र
६५. दवाचे थेंब
६६. दिवस आणि रात्र
६७. घडयाळ
६८. विद्यार्थ्याप्रत
६९.पद्यापंक्ती
७०. स्फुट विचार 
७१. उत्तेजनाचे दोन शब्द

स्तबक : ८
७२. तत्वत: बघता नामावेगळा
७३. कोठे जातोस?
७४. स्वर्ग, पृथ्वी आणि मनुष्य
७५. कल्पकता
७६. स्वप्नामध्ये स्वप्न!
७७. आहे जीवित काय?
७८. झपूर्झा
७९. “कोणीकडून ? कोणीकडे ?”
८०. म्हातारी
८१. हरपलें श्रेय
८२. तुझे नाम मुखी

जिंकू किंवा मरू

माणुसकीच्या शत्रूसंगे युद्ध आमुचे सरू
जिंकू किंवा मरू

लढती सैनिक, लढू नागरिक
लढतिल महिला, लढतिल बालक
शर्थ लढ्याची करू, जिंकू किंवा मरू

देश आमुचा शिवरायाचा
झाशीवाल्या रणराणीचा
शिर तळहाती धरू, जिंकू किंवा मरू

शस्‍त्राघाता शस्त्रच उत्तर
भुई न देऊ एक तसूभर
मरू पुन्हा अवतरू, जिंकू किंवा मरू

हानी होवो कितीहि भयंकर
पिढ्या-पिढ्या हे चालो संगर
अंती विजयी ठरू, जिंकू किंवा मरू


गीत    -    ग. दि. माडगूळकर
संगीत    -    वसंत देसाई
स्वर    -    महेंद्र कपूर
चित्रपट    -    छोटा जवान

थोडं कन्फ्युजन

झंप्या: ए पंप्या, एवढा घाबराघुबरा का झालायस बुवा तू?

पंप्या: अरे, थोडं कन्फ्युजन झालं यार.

झंप्या: म्हणजे?

पंप्या: अरे मी रस्त्यावरून चाललो असताना मला समोर काहीतरी दिसलं. मला वाटलं की साप आहे. पण नेमकी ती काठी होती.

झंप्या: हात्तिच्या…एवढंच ना.

पंप्या: हो रे…पण मग त्या सापाला मारण्यासाठी म्हणून मी जी काठी उचलली ना, तो खरा साप निघाला.

पाचोळा

आडवाटेला दूर एक माळ
तरू त्यावरती एकला विशाळ
आणि त्याच्या बिलगूनिया पदास
जीर्ण पाचोळा पडे तो उदास

उषा येवो शिंपीत जीवनासी
निशा काळोखी दडवु द्या जगासी
सूर्य गगनातुनि ओतु द्या निखारा
मूक सारे हे साहतो बिचारा

तरूवरची हसतात त्यास पाने
हसे मुठभर ते गवतही मजेने
वाटसरु वा तुडवीत त्यास जात
परि पाचोळा दिसे नित्य शांत

आणि अंती दिन एक त्या वनांत
येइ धावत चौफेर क्षुब्ध वात
दिसे पाचोळा घेरुनी तयाते
नेइ उडवुनि त्या दूर दूर कोठे

आणि जागा हो मोकळी तळाशी
पुन्हा पडण्या वरतून पर्णराशी




गीत    -    कुसुमाग्रज
कवितासंग्रह - विशाखा
संगीत    -    वसंत प्रभू
स्वर    -    लता मंगेशकर

आता उठवू सारे रान

आता उठवू सारे रान, आता पेटवू सारे रान
शेतकऱ्यांच्या राज्यासाठी लावू पणाला प्राण

किसान मजूर उठतील, कंबर लढण्या कसतील
एकजुटीची मशाल घेउनी पेटवतिल सारे रान

कोण आम्हा अडवील, कोण आम्हा रडवील
अडवणूक त्या करणारांची उडवू दाणादाण

शेतकऱ्यांची फौज निघे, हातात त्यांच्या बेडि पडे
तिरंगि झेंडे घेती, गाती स्वातंत्र्याचे गान

पडून ना राहू आता, खाऊ ना आता लाथा
शेतकरी अन्‌ कामकरी मांडणार हो ठाण


कवी - साने गुरुजी

कोणिकडे जादुगारिणि ?

कोणिकडे जादुगरिणि; आज सांग धावा ? ध्रु०

दडपित कां तरुणमनें चरण हा पडावा ?

आज खैर मज न दिसे बघुनि तुझ्या भावा,

ही गहिरी नजर जहर,

कवणावरि करिल कहर ?

तरुण कवण लक्षिशि जो चरणिं लोळवावा ? १


कवी - भा. रा. तांबे
जाति - परिलीना
राग - भैरवी
ठिकाण - लष्कर-ग्वाल्हेर
दिनांक - सप्टेंबर १९२९