नाहीतर उरी फुटशील !

चिमुकल्या अरे गोजिर्‍या पाखरा,

झाला का पिंजरा नकोसा हा ?

का रे थरथर असा कापतोस?

का रे पाहतोस दीनवाणे ?

छळ होतो तुझा ठाऊक हे मला

परी तुझा गळा थांबला का?

कधीतरी तुझी होणार सुटका

निःश्वास असा का सोडितोस ?

गाऊ ह्रदय मोकळे तू करी

नाहीतर उरी फुटशील !


कवी - ग. ह. पाटील
कवितासंग्रह -  लिंबोळ्या

जिद्दी कोंबडी

चम्प्याने एकदा कोंबडी विकत घेतली..

आणि तिला एका पिंजर्यात बंद केलं..

पण कोंबडी तर जिद्दी होती..लगेच मागच्या बाजूने निघून गेली..

चम्प्याने तिला पकडला आणि परत पिंजर्यात टाकलं..

पण कोंबडी तर जिद्दी..परत मागच्या बाजूने निखून गेली..

चम्प्याला आला राग..त्याने त्या कोंबडीला पकडलं आणि कापून खाऊन टाकलं..

पण कोंबडी तर जिद्दी होती........

चुल्हा पेटता पेटेना !

घरीं दाटला धुक्कय

कसा हाटतां हाटेना

माझे डोये झाले लाल

चुल्हा पेटतां पेटेना

चुल्हा किती फुका फुका

लागल्या रे घरामंधी

अवघ्याले भुका भुका

आतां सांपडेना हातीं

कुठे फूकनी बी मेली

कुठे पट्टवकरीन-

'नूरी, पयीसन गेली.

आतां गेल्या सरीसनी

पेटीमंधल्या आक्काड्या

सर्व्या गेल्या बयीसनी

घरामधल्या संकाड्या

पेट पेट धुक्कयेला,

किती घेसी माझा जीव

आरे इस्तवाच्या धन्या !

कसं आलं तुले हींव !

तशी खांबाशी फूकनी

सांपडली सांपडली

फुकी-फुकीसनी आग

पाखडली पाखडली !

आरे फूकनी फूकतां

इस्तो वाजे तडतड

तव्हां धगला धगला

चुल्हा कसा धडधड

मंग टाकला उसासा

थोडा घेतला इसावा

एकदांचा आदयला

झट चुल्ह्यावर तावा

आतां रांधते भाकर

चुल्ह्यावर ताजी ताजी

मांघे शिजे वजेवजे

मांगचुल्हीवर भाजी

खूप रांधल्या भाकरी

दुल्ळी गेली भरीसनी

मंग हात धोईसनी

इस्त्यावर पडे पानी

इस्त्यावर पडे पानी

आली वाफ हात लासे

तव्हां उचलता तावा

कसा खदखदा हांसे !


कवियत्री - बहीणाबाई चौधरी

कुर्‍हाडीच्या दांड्या

कुर्‍हाडीच्या दांड्या, सांभाळ सांभाळ

का रे होसी काळ गोतास तू ?

किती झाले ठार, किती जायबंद

तुझे भाईबंद शस्त्रे तुझ्या !

वृथा तुझी प्रौढी, गर्व-अहंगण्ड

उदंड तू दण्ड भोगशील !

देत मी इषारा, सावध सावध !!

नको आत्मवध करू ऐसा !

उलटेल शस्त्र उफाळून थंड

त्यात शतखंड होशील तू !


कवी - ग. ह. पाटील
कवितासंग्रह -  लिंबोळ्या

उमर खय्यामा

उमर खय्यामा, गाऊन रुबाया

होशी कविवर्या अमर तू

जगाच्या फुलाचा घेतला आस्वाद

लुटिला आनंद तूच खरा !

जीवन-मद्याचा पेला काठोकाठ

भरून आकंठ प्यालास तू

तूच ठरविले वेडे शहाण्यांना

वेडा तू शहाणा ठरलास !

तुझे ते काव्यात्म, प्रसन्न सदय

विशाल ह्रदय देशील का?


कवी - ग. ह. पाटील
कवितासंग्रह -  लिंबोळ्या

स्वामी तिन्ही जगाचा । आईविना भिकारी

’आई !’ म्हणोनी कोणी । आईस हाक मारी
ती हाक येइ कानी । मज होय शोककारी
नोहेच हाक माते । मारी कुणी कुठारी
आई कुणा म्हणू मी ? । आई घरी न दारी !
ही न्यूनता सुखाची । चित्ता सदा विदारी
स्वामी तिन्ही जगाचा । आईविना भिकारी.

चारा मुखी पिलांच्या । चिमणी हळूच देई
गोठ्यात वासरांना । या चाटतात गाई
वात्सल्य हे पशूंचे । मी रोज रोज पाही
पाहून अंतरात्मा । व्याकूळ मात्र होई !
वात्सल्य माउलीचे । आम्हा जगात नाही
दुर्भाग्य याविना का ? । आम्हास नाही आई

शाळेतुनी घराला । येता धरील पोटी
काढून ठेवलेला । घालील घास ओठी
उष्ट्या तशा मुखाच्या । धावेल चुंबना ती
कोणी तुझ्याविना गे । का ह्या करील गोष्टी ?
तूझ्याविना न कोणी । लावील सांजवाती
सांगेल ना म्हणाया । आम्हा ’शुभं करोति’

ताईस या कशाची । जाणीव काही नाही
त्या सान बालिकेला । समजे न यात काही
पाणी तरारताना । नेत्रात बावरे ही
ऐकूनि घे परंतू । ’आम्हास नाहि आई’
सांगे तसे मुलीना । ’आम्हास नाहि आई’
ते बोल येति कानी । ’आम्हास नाहि आई’

आई ! तुझ्याच ठायी । सामर्थ्य नंदिनीचे
माहेर मंगलाचे । अद्वैत तापसांचे
गांभीर्य सागराचे । औदार्य या धरेचे
नेत्रात तेज नाचे । त्या शांत चंद्रिकेचे
वात्सल्य गाढ पोटी । त्या मेघमंडळाचे
वात्सल्य या गुणांचे । आई तुझ्यात साचे

गुंफूनि पूर्वजांच्या । मी गाइले गुणाला
साऱ्या सभाजनांनी । या वानिले कृतीला
आई ! करावया तू । नाहीस कौतुकाला
या न्यूनतेमुळे ही । मज त्याज्य पुष्पमाला
पंचारती जनांची । ना तोषवी मनाला
परि जीव बालकाचा । तव कौतुका भुकेला

येशील तू घराला । परतून केधवा गे !
दवडू नको घडीला । ये ये निघून वेगे
हे गुंतले जिवाचे । पायी तुझ्याच धागे
कर्तव्य माउलीचे । करण्यास येइ वेगे
रुसणार मी न आता । जरि बोलशील रागे
ये रागवावयाही । परि येइ येइ वेगे

कवी - यशवंत

दर्शन

१. हे चित्र
२.
३. असा पाउस पडत असतांना
९. दर्शन
१०. सनई
पालखीचे भोई