लग्नघरातील स्वयंपाकिणींचें गाणे



कुणि नाही ग कुणी नाहीं
आम्हांला पाहत बाई ।
झोंपे मंडळि चोंहिकडे ,
या ग आतां पुढे पुढें
थबकत, थबकत
'हुं' 'चूं' न करित,
चोरुं गडे, थोडे कांही
कोणीही पहात नाही ।



या वरच्या माळ्यावरतीं
धान्याची भरलीं पोतीं,
जाउं तिथें निर्भय चित्तीं
मारूं पसे वरच्यावरती.
उडवुनि जर इकडे तिकडे
दाणे गोटे द्याल गडे
किंवा चोरुनि घेतांना
वाजवाल जर भांड्यांना,
जागी होउन
मग यजमानिण
फसेल सगळा बेत बरें ।
चळूं नका देऊं नजरे



एखादी अपुल्यामधुनी
या धंद्यांत नवी म्हणुनी
लज्जामूढा भीरुच ती
शंसित जर झाली चित्तीं
तर समजावुनि
अथवा भिववुनि
धीट तिला बनवा बाई,
करुं नका उगिचच घाई.



आशा ज्या वस्तुचि चित्तीं
तीच हळुच उचला वरती.
डब्यांत जर थोडे असलें
घेउं नका बाई , सगळे,
मिळे म्हणोनी
उगाच लुटुनी
यजमानिण जरि ती बाला,
करूं नका शंकित तिजला.



जपून असले खेळ करूं
ओटिंत जिन्नस खूप भरू.
लागतां न कोणा वास
'हाय' म्हणुनि सोडूं श्वास
प्रभातकाळी
नामनिराळीं
होउनियां आपण राहूं
लोकांच्या मौजा पाहुं ।


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात

कोळ्याचें गाणे

आला खुशींत् समिंदर , त्याला नाही धिर,

होडीला देइ ना ठरू,

ग सजणे , होडीला बघतो धरूं ।

हिरवं हिरवं पाचूवाणी जळ,

सफेत् फेसाचि वर खळबळ,

माशावाणी काळजाची तळमळ

माझि होडी समिंदर , ओढी खालीवर,

पाण्यावर देइ ना ठरू,

ग सजणे, होडीला बघतो धरूं ।

तांबडं फुटे आभाळान्तरीं,,

रक्तावाणी चमक पाण्यावरी,

तुझ्या गालावर तसं काइ तरी ।

झाला खुळा समिंदर , नाजुक होडीवर,

लाटांचा धिंगा सुरू,

ग सजणे , होडीला बघतो धरु ।

सुर्यनारायण हंसतो वरी,

सोनं पिकलं दाहि दिशान्तरीं,

आणि माझ्याहि नवख्या उरीं ।

आला हांसत समिंदर , डुलत फेसावर,

होडिंशीं गोष्टी करूं,

ग सजणे, होडीला बघतो धंरु ।

गोर्‍या भाळी तुझ्या लाल चिरी ,

हिरव्या साडीला लालभडक धारीं,

उरीं कसली ग. गोड शिरशिरी ?

खुशी झाला समिंदर, त्याच्या उरावर,

चाले होडी भुरुभुरु ,

ग सजणे, वार्‍यावर जणुं पांखरु ।


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- १७ जानेवारी १९२८

तिमदन

तिजला जणू छबि आपुली रतिची दुजी प्रत वाटते,

मदनाहुनी तिळ्ही कमी निजरूप त्या नच भासतें

नवयौवनी दोघें जंई हीऊ एकमेकां भेटती,

'जय आपुला ' ही खातरी दोघेहि चित्तीं मानिती .।

निजरूपमोहिनिजालका पसरावया ती लागतें,

गुलगूल कोमल बोलणी फ़ांसे तयाचे गोड ते ।

' जय आपुला '- दुसरा गडी झाला पुरेपुर गारद,

मनिं मानुनीं हे पारधी करिती परस्पर पारध ।

राजा निसर्गा सर्व ही अति थोर गम्मत वाटते ,

विजयोत्सवी दोघां बघु अनिवार हासूं लोट्तें ।


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- २ जानेवारी १९२७

दोन चुंबने

पूर्णेन्दू पिवळा हळू हळु असे झाडावरी ठेपला,

झाडे सर्सर्नाद गूढ करिती-एकान्तही वाढला.

तेंव्हा येऊनिया जुन्या स्मृति मनी हो वृत्ति वेडीखुळी,

प्रेमाची दुसरी धनीण अरला होती परी लाभली.

प्रीतीचा पहिला बहार नवलें होता जिला अर्पिला,

मूर्ती येइनि आज मन्मनि तिची झाले कसेसें मला.

तेव्हा ही पहिलीच ती समजुनी वेगे हिला चुंबिले ।

'आहा' , प्रेमभरे वदे , ' मर किती प्रेमात आलिंगिलें ।'

भोळा भाव हिचा बघुन नयनीं झाली उभी आसवें,

आणि चुम्बुनिया हिला पुनरपी प्रेमास केले नवे ।


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- २१ एप्रिल १९२७

माझे गाणें

वसुधामाई माझी जननी, हृदयिं तिच्या बिलगुन,
सदा मी जगालाच गाइन.

बाळांच्या गोंडस गालांचे चुंबन,
युवतीयुवकांचे सुगाढ आलिग्ङन ,
वृध्दांच्या प्रेमळ अश्रुंचें सिंचन,
सारें माझ्या गानिं साठवे घ्या, घ्या , तें वाटुन,
सदा मी जगालाच गाइन.

प्रेमाचा मी सागर, आणिक वैराचा डोग्ङर,
दयाळू आणिक अति निष्ठुर.
अर्भकांवरी आपुलें शौर्य दावुन
अबलांना दुबळ्या जुलमाने गांजुन,
सत्तेचे चाबुक गरिबांवर ओढुन,
अश्रु उधळीले जगतीं कोणी, त्यांना मीं शापिन,
सदा मी जगालाच गाइन .

अज्ञाताच्या अमर्याद या दर्यावर भडकुन ,
चालले मानवताजीचन,
दैवाच्या लाटा येउनिया कोठुन
सवंगडी आपुले टाकितील उलथुन
हें मनांत माझ्या राहि कसें डांचुन
म्हणुनिच माझें विसरुनि ' मी' पण, प्रेमाने रंगुन
सदा मी जगालाच गाइन.


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- ६ फेब्रुवारी १९२७

एकाचे गाणें

कैदि कुणी , घोर भयद वेड्यांनी

बध्द असे परि आनन्दे हासे

मी म्हटले, "हांसे , बा हें कसलें ? "

वेडीला दावुनिया मज वदला,

"सोन्याचीं, वलयें बघ मोलाची । "

वदुनि असें, आनन्दें तो हांसे ।

परि मजला मृत्युविवशसा दिसला ।

गहिंवरलों आणिक त्याला वदलों

" तोडुनियां, टाकूं का बेड्या या ? "

क्रुध्द झणी - होवुनियां तो हाणी,-

-बेडया त्या डोक्यावरती माझ्या ।

रक्ताने भिजलीं माझी वसनें,

परि त्याला बेडितुनीं सोडविला ।

कळवळला कृतज्ञतेने रडला ।

पुष्पांनीं पूजा माझी करुनी,

प्रतिदिवशी, गातो स्तुतिगीतांसी ।


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - २२ नोव्हेंबर १९२६

चंदाराणी

निळ्या निळ्या आकाशांत

शोधाया आलें नाथ.

शुभ्र ढगांचा-

-मऊ पिसांचा

करुनि गालिचा,

जरा पहुडलें त्यावरती

घेण्याला क्षण विश्रांती.

चैन मुळीं नच पडे परी;

तशीच फिरलें माघारीं.

मेघनगांच्या घनकुहरीं

धुंडधुंडिलें किती तरी !

चपला येउनि मजजवळी,

'शोधाया जातें ' वदली.

इथें पळाली,

तिथें भटकली,

पुन्हा चमकली;

चंचल परि त्या बालेला

तो कुठचा गवसायाला !

मग म्हटले जावें आतां,

पाताळीं शोधित नाथा.

शोधुनि दमलें,

विकल जाहलें,

तेज पळालें;

अश्रूंचा वाहे पूर !

जीवाभावाच्या सखया

तारा भेटाया आल्या.

त्या मधल्या वदल्या कोणी,

'नका भिऊं, चंदाराणी !

जलधीमध्यें शिरतांना,

दिसला आम्हां रविराणा.'

ऐकुनि त्यांच्या वचनाला,

किति उठल्या झणिं जाण्याला.

रविरायाला

शोधायाला

जलधितळाला,

उडया पटापट त्या घेती

जीवाची सोडुनि भीती !

किती जाहलीं युगें तरी,

अशीच फिरतें पिशापरी !

प्रेमामृत जोंवरि जवळी,

आशा तोंवर ना सुटली !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - ९ नोव्हेम्बर १९२२