गुलाबांचा हार

गुलाबांचा घेऊनि एक हार,

ह्रदयदेवीचें गांठियलें दार.

अर्पियेला सोत्कंठ तिच्या हातीं;

(अनुष्टुप्‌) मनीं आनंदुनी गेला युवा तो प्रणयी घरा ;

शब्द हे वदली चित्तीं, हांसुनी तरुणी जरा:

"आज आहे येणार नाथ माझा ;

त्यास अर्पिन हा हार बरा ताजा !"


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - २९ जून १९२५

संध्यासंगीत

सिंधूचे मर्मरगीत

फेंसाळे कानीं शांत.

संध्येची पिवळी माया

रंगविते डोंगर--काया.

शुभ्र अभ्र दाटे गगनीं,

मोत्यांचे चढवुनि पाणी.

फिकट पांढरा रविराणा

मंद हांसला बुडतांना !

दडले मग पिवळे किरण

तरल निळ्या पाण्यांतून.

लेवुनि तें पिवळें तेज

जग गमलें यक्षिणी-कुंज !

मधुनि मधुनि जन जे फिरती

गूढ कुणी यक्षचि गमती !

पीत विरल वातावरणीं

जिव गेला वेडावोनी !

स्वप्नफुलें रंगित फुललीं;

दिवसाही स्वप्नें दिसलीं !

नारळिच्या झाडांतून

रजनि बघे डोकावून.

रजनीची काळी काया

घट्ट ह्रुदयिं आलिंगुनिया,

रजनी-रमणीच्या ह्रुदयीं

दिवस-रमण विरुनी जाई !

काळवंडलीं हीं रानें,

झाडांचीं हिरवी पानें.

आणिक त्या काळ्या छाया

माझ्याही ह्रुदयीं शिरल्या !

ह्रुदयिं दाटली हुरहूर ;

कां न कळे दुखतो ऊर !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - ११ मे १९२५

एकलेपणाची आग

एकलेपणाची आग लागली ह्रुदया ;

घनदाट दाटली विषण्णतेची छाया.

तडफडे जिवाचें पांखरु केविलवाणें,

होत ना सहन त्या एकलकोंडें जगणें !

जोडीस शोधितें उदात्त अपुल्यावाणी;

प्रतिशब्द जिवाचा न दिला अजुनी कोणी !

गुम्फीत कल्पनाजाला । गुंगणें,

गुरफटुनि त्यांत जीवाला । टाकणें,

रंगीत स्वप्नसृष्टीला । उठविणें ;

ही स्वप्नसृष्टि पटतसे जिवाला वेडया;

ही सुवर्णलंका दिपवित अवघी ह्रुदया !

परि इंद्रजाल हें जात जघीं विरुनीया,

एकलेपणाची आग लागते ह्रुदया !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - १९ जानेवारी १९२५

भावबंधन

चित्ताला रमवावया पहुडलों होतों खुल्या सैकतीं;

तों दृष्टी सहजींच जाइ वरती गंभीर नीलांबरी.

तेजाला उधळीत कोणि चमके तारा तिथें सोज्वळ,

माझी दृष्टि खिळे विशाळ गगनी त्या रम्य तारेवरी.

पाहोनी तिजला मनांत रमलों चित्तास ये शांतता,

चाटे ती जणु हांसली सुखविण्या संत्रस्त माझ्या मना !

चित्ती कांहि तरंग अद्रुत उठे - अश्रु उभे लोचनीं !

वाटे या हृदयास काय नकळे - तें जाहलें तन्मय.

ती कोठें सुरबालिका !----कुणिकडे मी येथला पामर !

नाहीं का सुरलोकिंचा रवि परी उत्फुल्लवी पद्मिनी ?

कैसा ये कवळावया धरणिला पर्जन्य पृथ्वीवरी ?

तारा स्नेहलता मधुस्मित करी--हें खूप आहे मला.

कोणी जीव कुण्या जिवावरी रमे--कैसें कुणी सांगणें !

कैसें अन्तरि भावबंधन जडे--तें अंध वेडें खरें !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात

बाजू उलटली !

मनीं भोळया चोरटा भाव नाहीं.,

मुग्ध आणि निर्व्याज तुझ्या ठायीं.

प्रणयचंचल तुज ठावुक्या न लीला

कसलि नाही दरकार तव मनाला !

आजवेरी पाहिल्या खूप बाला,

नजर कितीकींच्या लाविली मुखाला,

लाजलाजुनी आरक्त किती झाल्या

आणि हरिणीसम पळुनि किती गेल्या !

लोचनांना भिडवून लोचनांशीं

धीट मजला पाहून अशी घेशी!

तुझी कांही न्यारीच रीत बाई,

मींच गेलों लाजून तुझ्यापायीं !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - ११ ऑक्टोबर १९२४

चटका

तंद्री लागुनि गुंग मी हळुहळू होतों पथीं चालत,

तुंही मग्न विचारिं चालत पुढें आलीस सामोरुनी.

देहाला मम देह लागत तुझा-दोघांसही ना कळे !

दोघेही चमकून पाहत क्षणी त्या एकमेकांस कीं !

होवोनी मनि बावरा बघतसें मी तेथ वेडयागत,

वेड्याला मज वाटलें सहजची तूं शाप देशीलसा ।

कांही धीर करोनी शब्द तुटके ओंठांवरी नाचले,

डोळे मात्र गयावया करुनिया होते तुला सांगत ।

तुंही अस्फुट कांहिसें वदुनियां माझ्याकडे पाहिलें,

तों डोळांत तुझ्या मला चमक ती न्यारीच कांहीं दिसे !

ओंठानी कितिही जरी अडविलें आलें तरी बाहीर-

-तें मंदस्मित- आणि तूं निसटुनी गेलीस केव्हाच गे ।

एका दिव्य क्षणात खेळ सगळा हा गोड आटोपला ,

जों जों आठवतो मनास चटका लागे कसासा मला !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - १७ नोव्हेंबर १९२४

प्रेम आणि पतन

कुठ्ल्याशा जागी देख

बिल्डिंग मोड्की एक । पसरली.

चाळीत अशा वसणारी।

पोरगी कुणी्शी होती छबकडी !

जाताना नटुनी थटुनी

कुणी तरुण पाही ती तरुणी । एकला.

त्या क्षणी

त्याचिया मनी,

तरड:ति झणीं,

गोड तरि जहरी । प्रीतीच्या नवथर लहरी । नकळतां.

तो ठसा मनावर ठसला ।

तो घाव जिव्हारी बसला । त्याचिया

वेड पुरे लावी त्याला ।

चाळीतिल चंचल बाला बापडया !

अकलेचा बंधही सुटला ।

संबंध जगाशीं तुटला । त्यापुढें.

आशाहि,

कोणती कांहि,

राहिली नाहिं.

सारखा जाळी । ध्यास त्यास तिन्ही काळी । एक तो.

ही त्याची स्थिति पाहुनियां,।

चाळींतिल सारी दुनिया बडबडे.

इष्काचा जहरी प्याला।

नशिबाला ज्याच्या आला । हा असा.

धडपडत चाळिंतुनि फिरणें ।

तें त्याचें होतें जगणें । सारखें !

लोकांना नकळत बघणें ।

पिउनिया चहाला जगणें । गरमशा.

पटत ना,

त्याचिया मना,

जगीं जगपणा,

डाव तो टाकी । मनुजांतुनि दगडची बाकी । राहतो.

यापरी तपश्चर्या ती

किति झाली न तिला गणती । राहिली.

सांगती हिताच्या गोष्टी।

हातांत घेउनी काठी । लोक त्या

तो हंसे जरा उपहासें ।

मग सवेंच वदला त्रासें । चिडुनियां

'निष्प्रेम चिरंजीवन तें।

जगिं दगडालाही मिळ्तें । धिक तया'



निग्रहें,

वदुनि शब्द हे,

अधिक आग्रहें,

सोडिना चाळे । चाळीचे चढला माळे । तरुण तो.

पोरगी आलि मग तेथ ।

जोड्यांना धरुनि करांत । फाटक्या.

धांवली उताविळ होत ।

जोडा झणिं थोबाडांत । मारिला.

तिरमिरुनी खालीं पडला ।

परि पडतां पडतां हंसला । एकदां !

तो योग ।

खरा हटयोग ।

प्रीतिचा रोग ।

लागला ज्याला । लागतें पडावें त्याला । हें असें !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- ६ डिसेंबर १९२४