वधूवरांना काव्यमय अहेर

अहा, उगवली आनंदाची शुभमंगल वेला,
आज तुम्हा अस्मान ठेंगणे वाटे ना? बोला?

रोमांचातुनि हर्षाच्या ना उसळतात लाटा
गांभीर्याचा मुग्धपणा मग का वदनी खोटा!

उत्सुकतेने तुम्ही पाहिली आजवरी वाट
प्रसंग आला तोच! शांत का मग मिटवुनि ओठ?

लग्नाचे काढिता तुम्ही कुणि आजवरी नाव
'छे-भलते!' दाविलात लटका असाच ना भाव?

'नव्हते कारण लग्नच!' तर मग का बसला आता
सस्मित वदने 'अन्याया'चा प्रतिकार न करता?

तरुण मंडळी 'नको' बोलती अर्थ परी त्याचा
काय असे तो नीट उमगतो थोरांते साचा!

असो' कसे पण वाँरंटाविण आज तुम्ही झाला,
खरे चतुर्भुज! ('जन्मठेप' कुणि म्हणति बरे याला!)

अरे, कुणी हे लांबलचक विधि लग्नाचे केले?
हाच चालला विचार मनि ना! (ते मजला कळले!)

वाङ्‌निश्चय, श्रीमंतपूजने आणि रुखवते ती,
आनंदाच्या समयि कशाला ही भारुडभरती!

पक्वान्ने रुचिमधुर कशाला भोजनास भरती
'त्या घासा'विण विचार असतो का दुसरा चित्ती!

मुंडावळि या डोळ्यांवरती पुन्हा पुन्हा येती
नीट न दिसते 'मुख ते' ! अगदी कटकट ही नसती!

किती यातना वधुवरांच्या ह्रदयाला होती!
वृद्धांना कळणार तरि कधी या नाजुक गोष्टी?

लग्नकालिचा अनुभव अपुला विसरतात सारे
म्हणुनि वधुवरा निष्कारण ते छळती म्हातारे

घास घालणे, विड्या तोडणे नाव आणि घेणे
हाताला अन हात लावणे! पदरगाठ देणे!

एवढेच विधि विवाहात जरि ठेवतील मोठे
उरेल तर मग पृथ्वीला या स्वर्ग दोन बोटे!

निष्कारण भटभिक्षुक म्हणती लग्नाचे मंत्र
तरुणांच्या ह्रदयातिल त्यांना नच कळणे तंत्र

किती मंगलाष्टके लांब ही अजुनि न का सरती?
घसा खरडुनी कानाजवळी किंकाळ्या देती!

लाल अक्षता मारित सुटती डोक्यावर सारे
खराब होतिल केस! तेवढे नच कळते का रे?

चला संपले दिव्य! 'वाजवा' असा ध्वनी उठला
अरे, अजुनि हा अंतःपट तरि कुणी उंच धरिला!

मंडपात का लोक रिकामे रेंगाळत बसती,
हस्तांदोलन वा अभिनंदन का करण्या येती?

उगाच घ्यावा किती कुणाचा मौल्यवान वेळ!
लोकांना आमुच्या कधी हे रहस्य उमगेल!

स्पष्ट बोललो वधुवरांनो, क्षमा करा मात्र!
असेच तुमच्या ह्रदयाचे ना असे खरे चित्र?

चला बैसला जिवाजिवाचा आज खरा मेळ!
संसाराचा सुरू जाहला सुखद आज खेळ!

तुम्हा सांगतिल कुणी 'भवार्णव दुस्तर हा फार!
जीवन नुसति माया! नसते संसारी सार!'

नका घाबरू! अशा ऐकुनी भूलथापा खोट्या,
अजीर्ण ज्याते श्रीखंडाची रुचि येइल का त्या?

आनंदाची सर्व सुखाची जीवित ही खाण
हसेल आणि जगेल त्याते नच कसली वाण!

नका त्रासुनी बघू! समजले! आवरतो सारे!
म्हणाल ना तरि 'बोलुनि चालुनि कवि बेटे न्यारे!'

आनंदाचा मधुर मनोहर वसंतकाल सदा,
तुम्हास लाभो! हीच शेवटी विनंति ईशपदा!

आणि सांगतो अखेर एकच की भांडणतंटा
जरि झाला कधि तरि तो घ्यावा प्रेमाने मिटता!

आरंभी येतील अडथळे! जोवरी न हलला-
सदनि पाळणा-क्षमा करा, हा चुकुनि शब्द गेला!


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें

मनाचे श्लोक

मना, नीट पंथे कधीही न जावे,
नशापाणि केल्याप्रमाणे चलावे,
जरी वाहने मागुनी कैक येती
कधि ना तरी सोडिजे शांतवृत्ती!

दुकानांवरी लाविल्या लांब पाट्या
मना, थांबुनी वाच रे वाच बा त्या!
अकस्मात् दिसे जाहली जेथ गर्दी
तिथे चौकशी जा करायास आधी!

तिर्‍हाईत कोणी जरी जाय पंथे
तरी रोखुनी पाहणे त्याकडे ते!
अहा, अंगना त्यांतुनी ती असेल
वळोनी तरी पाहि मागे खुशाल!

कधी आगगाडीतुनी हिंडताना,
सिनेमा-तमाशे तसे पाहताना,
विचारी मना, त्वां न खर्चीत जावे,
सदा श्रेष्ठ धारिष्ट जीवी धरावे!

कधी 'मंदिरी' जासि वाचावयाला
तरी इंग्रजी मासिकी ठेव डोळा!
कुठे छान चित्रे कुठे 'कूपने' ही
दिसे सर्व ते नीट कापून घेई!

कुणाचेविशी अंतरी होय तेढ,
निनावी तया धाडि रे 'नाँटपेड'!
तयाचेनि नावावरी लठ्ठ व्ही.पी.
मना, मागवी-त्याहुनी रीत सोपी!

सदा खाद्यपेयावरी हात मारी
बिले देइ सारुन मित्रासमोरी;
'अरेरे, घरी राहिले आज पैसे-'
खिसे चाचपोनी मना बोल ऐसे!

कुणाच्या घरी जा करायास दाढी,
कुणाची फणी घेउनी भांग काढी?
कुणाचा 'स्वयंटाक' टाकी खिशात,
घड्याळेहि बांधी तशी मनगटात!

कुणाच्या विड्य नित्य ओढीत जाव्या,
तशा आगपेट्याहि लंबे कराव्या!
चहा होतसे केधवा पै कुणाचा
अरे मन्न, घेई सुगावा तयाचा!

इथे पायगाडी तिथे वाद्यपेटी
इथे पुस्तके वा तिथे हातकाठी;
अशी सारखी भीक मागीत जावे,
स्वताचे न काही जगी बाळगावे!

कुणाचे असे मगले काहि देणे
कपर्दीकही त्यातली त्या न देणे
कधी भेटला तो तरी त्या हंसोनी
म्हणावे 'असे सर्व ते नीट ध्यानी!'

कुणाचे कधी लागले पत्र हाती
कुणाची तशी चिठ्ठी किंवा चपाटी;
तरी त्यातल्या वाचणे चार ओळी,
न ठावे कळे कोणते काय वेळी!

जिथे चालल्या खाजगी कानगोष्टी
उभी आणि धेंदे जिथे चार मोठी,
मना, कान दे तोंड वासून तेथे,
पहा लागतो काय संबंध कोठे!

कडी लागलेली दिसे आत जेथे,
मना सदगृहस्था, त्वरे जाय तेथे!
जरी पाहसी आत ना काक-अक्षे,
कशाला तरी त्या फटी अन् गवाक्षे?

नसे ज्याविशी ठाउके आपणाते,
मना, बोलणे 'दाबुनी' त्यावरी ते!
दुजांची जरी जाणशी गुप्त बिंगे
तरी धाव घे वृत्तपत्रात वेगे!

मना सज्जना, चार आण्यात फक्त
तुला व्हावयाचे असे 'देशभक्त'!
तरी सांगतो शेवटी युक्ति सोपी,
खिशामाजि ठेवी सदा गांधिटोपी!


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें

पत्रे लिहिली पण...?

तू आलीस बघावया सहज 'त्या' देवालयी 'गालिचे'
होतो चोरुनि अंग मीहि घुसलो त्या गोड गर्दीमधे!
तूझे दिव्य अहा, न म्यां निरखिले लावण्य जो गालिचे-
तो डोळ्यांपुढुनी पसार कधि तू झालीस विद्युल्लते?

तू गेलीस!! मनात अन् कसकसे वाटू मला लागले!
यावे अंगि भरून हीवच जसे पित्तप्रकोपामुळे!
माघारी फिरलो तसाच धरुनी मी गच्च डोके तदा,
(कोणी बांधिति काही तर्क!) पडता वाटेत मी चारदा!

तेव्हापासुनि मी तुझी करितसे टेहेळणी सारखी
बागा, पाणवठे फिरून दमलो-देवालये धुंडिली!
उद्देशून तुला कितीक रचिली काव्ये तशी मासिकी,
'व्यक्ति-स्तंभि' हि जाहिरात कितिदा पत्रांतुनि म्या दिली!

पत्रे आजवरी तुला खरडली त्यांची पहा बंडले-
येथे बांधुनि ठेविलीत! पण ती धाडू कुठे प्रेमले?


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें

कानगुजला

तो आला जवळी नि कानगुजला काहीतरी हासुनी,
            तो शेजारिल मांजरावर तिने भिर्कावली फुंकणी!
'जा हिंडा-सगळ्या सभा समजल्या ! आहे तुम्हाला मुभा!
            सांभाळीत घरात मात्र बसु का मी कारट्यांच्या सभा?'
तो आला जवळी नि कानगुजला काहीतरी हासुनी,
             तो पोळीवर ओतुनीच उठली रागामधे फोडणी!
'जा आणी दुसरी खुशाल नटवी कोणी! पहा नाटके!
            येऊ का तुमच्याबरोबर असे नेसून मी फाटके?'
तो आला जवळी नि कानगुजला काहीतरी हासुनी,
           पोतेरे दिधले तिने तडक तो भिंतीवरी फेकुनी!
'सारे कागद जा चुलीत खुपसा! दावू नका वाचुनी!
           आंघोळीपुरते निघेल तुमच्या पाणी तरी तापुनी!
तो आला जवळी नि कानगुजला देऊन काहीतरी,
            तो आलिंगुनि ती म्हणे, 'करविल्या केव्हा कुड्या या तरी!'


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें

अरुण

अहा, सजवुनी लालतांबडा मुखडा हा कोण
डोकावुनि पाहतो नटासम पडद्याआडुन?

अरुण कशाचा! बालरवीचा हा पट्टेवाला
किनखापीचा चढवुनि येई लालभडक डगला?

टोपी घालुनि लाल पिसांची येत वासुदेव,
मुंडासे बांधून बसे का कुणी नवरदेव?

स्वर्गातिल मंडई उघडली किंवा इतुक्यात
तिथे कापल्या कलिंगडांची भरली ही पेठ?

लाल गाजरे मांडि कुणी का 'माळिण नव तरणी'
कुणी फोडिली विलायति वा वांग्यांची गोणी?

स्वर्गंगेच्या रक्तकण्हेरी आज बहरल्या का
फुलला किंवा दाहि दिशांतुनि झेंडूचा ताफा?

गगनीच्या आंब्यास लागला का पक्का पाड,
नंदनवनिंच्या निवडुंगाचे का विराट बोंड?

वखार किंवा कौलांची ही लाल मंगलोरी
पागोट्यांचे कुणी प्रदर्शन मांडित चंदेरी?

काव फासुनी दुकान सजवी काय मारवाडी
पोळ्याच्या की बैलांची कुणि मिरवणूक काढी?

कुणा कवीच्या लग्नाची ही आमंत्रणचिठ्ठी,
कँलेंडर का कुणी छापिले नववर्षासाठी?

रंगमहाली रंगसफेती इंद्राच्या चाले
स्वर्भूवर तांबडे तयांतिल ओघळ हे आले?

नील चांदवा जुन्यापुराण्या गगनाचा फाटे
आलवणाचे आस्तर आले बाहेरी वाटे?

थंडीची हुडहुडी न लागो उषासुंदरीला,
पूर्वेच्या शेगडीत म्हणुनी विस्तव पेटविला?

जाण्याच्या घाईत घसरुनी बालरवी पडला-
तोंडावरती, आणि घोळणा हा त्याचा फुटला?

टाकी रजनी जाता जाता आकाशी चूळ,
तिच्या मुखांतिल पडला खाली चर्वित तांबूल?

तोंड उघडुनी मुखमार्जन का करिती दाहि दिशा
जिभा तयांच्या लळलळती या मधुनी लाल अशा?

दिग्गज करिती उदयमंदिरी काय साठमारी,
रक्ताने माखली तयांच्या स्वर्भूमी सारी?

की रजनीशी दंगामस्ती करि अंशुमाली,
तिने तयाच्या संतापुन ही श्रीमुखात दिधली.'

धूम्रपान का कैलासावर श्रीशंकर करिता
चिलमीतुनि हा पडे निखारा खाली जळजळता?

धुंद जाहले पिउनि शांभवी किंवा दिक्पाल
निद्राकुल नयनांतिल त्यांच्या रंगच हा लाल?

फुंक मारुनी काढि मुखांतुनि जळता अंगार
नजरबंदिचा करी खेळ का कुणि जादूगार?

सूर्याला उगवत्या गिळाया की मारुतराय
कधीपासुनी जबडा वासुनि बसले हे काय

क्षयी शशीस्तव करावयाते किंवा गुलकंद
वैद्य अश्विनीकुमार जमविति हे गुलाबगेंद?

रडरडुनी चालवी बालरवि की धांगडधिंगा
शांत कराया त्यास देत कुणि रबरी लाल फुगा?

की स्वर्गीच्या रंगेलांचे उघडकिस बिंग?
येत काय हे फुटता काळे रजनीचे भिंग?

लाल सुरेची लाख बाटली सुरालयी फुटली
गतरात्री जी तिची काय ही अवशिष्टे पडली?

स्वर्गीच्या मजलसीत किंवा 'जास्त जरा झाली!'
चित्ररथाची म्हणुनी स्वारी लोळत ये खाली?

बेहेस्ती थाटात साजरा होते बकर-ईद
स्वर्धेनूच्या रक्ताचे हे पाट लालबुंद?

लाख तारका का सांथीने मेल्या एकसरी
सोयीसाठी कुणी भडाग्नी यांचा म्हणुनि करी?

खून रात्रिचा करुनि पळे हा बंगाली डाकू
रक्ताने आपाद नाहला का बच्चा साकू?

निषेधार्थ शारदाविलाच्या किंवा स्वर्देवी
बालरवीचे लग्न उषेशी पाळण्यात लावी?

पृथ्वीवरल्या नको कवीचे 'गायन' ऐकाया
म्हणुनि त्यास की पाठविती सुर हा शेंदुर प्याया?

क्षणोक्षणी स्वर्गात मारिती कवी फेरफटका
धोक्याचा टांगला तयास्तव द्वारी कंदिल का?

संन्याशांची वार्षिक परिषद किंवा ही भरली
दाटी झाली गगनी भगव्या छाट्यांची सगळी?

स्वर्गातिल मल्लांची चाले की जंगी कुस्ती
आखाड्यातिल लाल धूळ का उधळे ही वरती?

'सुरते'चा संग्राम चालला देवदानवांत
त्यात कुणावर कुणी 'पुणेरी' भिरकावुनि देत?

'लाल बावटा संघा'चे की जमले वेताळ
करिती भांडुनि परस्परांची वदने बंबाळ?

'आकाशाच्या बापा'ची की मुक्तिफौज सुटली
लालभडक झोकांत तयांची झगमगती डगली?

कुणी पुण्याच्या सभेत खाई मार 'देशभक्त'
पगडीची वावडी तयाच्या चढली गगनात?

कन्नडवादे बेळगावची उडे लाल माती
वातावरणी तशीच कोंदुनि अजुनि बसे का ती?

'कंपनीतला'मखमालीचा कुठल्याशा पडदा
इथे पसरुनी काय ठेविला लिलावास उघडा?

आजवरी नासती तांबडा रंग प्रेमवेडे
भांडवलावर त्या काढी कुणि दुकान 'घोरपडे'?

की रात्री उधळती रंग जे लक्ष्मीचे लाल
तेच विलसती नभी घेउनी मूर्त रूप लाल?

प्रेमावरचे लिखाण जमवुनि की विश्वामधले
कल्याणास्तव कुणी जगाच्या येथे पेटविले?

अरुण असे का जिवंत हा? की गतप्राण झाला
कुणा कवीने खून तयाचा निजकवने केला?

थकलो आता!! उत्प्रेक्षांची संपत ये कंथा
मान लचकली म्हणता म्हणता ही लांबट संथा!

काव्य मरू दे! शब्द झरू दे-अरुण तडफडू दे?
चहा चालला सकाळचा हा निवुनि पार इकडे!

अहा! माझिया कपात असता अरुणाची लाली
वाहु कशाची शब्दांची त्या अरुणा लाखोली?

नको भटकणे अरुणासाठी उगाच स्वर्गात
स्वर्ग भेटवी अरुणरसाचा या एकच घोट!

आणि शारदे, जरी आरुणी पेय न हे मिळते
तरी मंदिरी तुझ्या क्षणभरी कोण बरे फिरते?


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें

चाफा

चाफा बोलेना । चाफा चालेना
चाफा खंत करी । कोणी त्यासी पुसेना!

गेला फुलांच्या ग वनी । सारा शिणगार लेवुनी,
बसला डोके उंचावुनी । कोणी त्यासी बघेना !

सुकुनी झाली चोळामोळा । फुले ती करी बाजुची गोळा,
चुकवुनी इतरांचा मग डोळा । डकवी आपुल्या पाना?

बोले, 'पुष्पांचा मी राजा । आला बहार मजसी ताजा!'
केला ऐसा गाजावाजा । परी कोणी बघेना!

म्हणे, 'मी वृक्ष थोर प्रेमळ । नम्रता रसाळ निर्मळ,'
बोलला वाडेकोडे बोल । खरे कुणा वाटेना !

भुंगे पळती आल्यापायी । पांखरे उडती घाई घाई,
केली खूप जरी चतुराई । कुणी तया भुलेना!

भवती गुलाब, बटमोगरा । सुगंधी किती फुलांच्या तर्‍हा
विचारी कोण तिथे धत्तुरा? । जरिही केला बहाणा !

फांशी अंगी चंदन-उटी । लावी हळदलेप लल्लाटी!
आणि कांति पीत गोमटी । परी कोणी फसेना !

चोळिले अत्तर अंगी जरी । प्राशिली दोन शेर कस्तुरी ।
गंध का जातिवंत ये तरी? । असे मुळामध्ये उणा !

लागे जरा उन्हाची झळ । झाला तोच नूर पातळ,
सरले सगळे उसने बळ । पडे खाली उताणा!!

खदखदा हसू लागली झाडे । फूलांची मिष्किल झाली तोंडे!
डोळे झाकुनि चाफा रडे । हाय-ते सांगू कुणा?

(चाल नाही तरी निदान सूर बदलून)

चाफा बोलेना । चाफा चालेना
चाफा खंत करी । कोणी त्यासी पुसेना!


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें

नवरसमंजरी - शृंगाररस

काव्याचे निज बाड घेउनि दर्‍याखोर्‍यातला शाहिर,
होता गाउनि दाखवीत कविता कोणा महाराणिला;
कंटाळा तिज ये परंतु कवि तो गुंडाळिना दप्तर,
रागावूनि म्हणून टाकि गजरा ती खालि वेणीतला !

होता बोलुनिचालूनीच कवि तो त्याला कळावे कसे?
प्रेमाची करण्यास चाकरि तया संधी बरी ही दिसे !
लज्जाकंपित हाति देइ गजरा, तो प्रेमवेडा तिला,
ती गाली हसली (किमर्थ नकळे!) शाहीर आनंदला !


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें