परिपक्व झाडे

रात्री सुचलेली गाणी झाडांना
सांगायची नाहीत असे ठरवल्यापासून
पाखरांनी एकच धरलंय :
झाडांना जाग येण्यापूर्वीच
आकाशवाटांनी निघून जायचं आणि
दिवस मिटल्यानंतरही झाडांत
लवकर परतायचं नाही …

मुकी झाडे अनाग्रहीपणे
पक्ष्यांचे स्वातंत्र्य एकदम मान्य करतात;

गाणे आपल्याच कंठात उद्‌भवते हा गैरसमज
त्यांचा त्यांनाच उमगेपर्यंत झाडे
वाट पाहावयास तयार आहेत…


कवी - द.बा.धामणस्कर
कवितासंग्रह - बरेच काही उगवून आलेले

साधना

तृषार्ततेच्या काठावरील पाखराला
आपल्या असण्यामुळे पाणी पिण्यास संकोच वाटला तर,
आपला म्हटले त्यानेच परका मानल्यावर
आपण करतो तेच करायचे; त्याच्या वाटेतून
त्याच्या सोयीसाठी दूर व्हायचे….तरीही पक्षी
कुठल्या पाइपलाईनमधून थेंब थेंब ठिबकून जमलेल्या
निवळशंख पाण्याला शिवत नसेल तर
पाण्यात आपण आहोत असे जाणून
आणखी दूर जायचे. पक्ष्याला
पाण्यात फक्त आकाश दिसेपर्यंत
कसलाच भरवसा वाटणार नाही…

कुणाला संकोच वाटत असेल तेव्हा
कणवपूर्ण हृदयाने स्वतःला दूर करणे ही
साधनेची सुरुवात; सांगतेचा क्षण आला की
तुम्हीच आकाश झालेले असता. मग
जलाशयाच्या अगदी काठावर उभे राहीलात तरी
पाण्यात फक्त आकाशच असेल. एखाद्या
हुशार पक्ष्यालाही तुम्हांला
आकाशापासून
वेगळे करता येणार नाही…


कवी - द.बा.धामणस्कर
कवितासंग्रह - बरेच काही उगवून आलेले

अनंताचे फूल

तुझ्या केसात
अनंताचे फूल आहे म्हणजे
तुझ्याही अंगणात अनंताचे
झाड आहे, ह्या जाणिवेने मी
मोहरुन जातो.
नावगाव माहीत नसतानाही तुझे, आपल्यात
एक तरल संबंध रुजून
आलेला मी पाहतो...


कवी - द.बा.धामणस्कर
कवितासंग्रह - बरेच काही उगवून आलेले

प्रेमाचा गुलकंद

बागेतुनि वा बाजारातुनि कुठुनि तरी 'त्या'ने
गुलाबपुष्पे आणुनि द्यावित 'तिज'ला नियमाने!

कशास सांगू प्रेम तयाचे तिजवरती होते?
तुम्हीच उकला बिंग यातले काय असावे ते!

गुलाब कसले? प्रेमपत्रिका लालगुलाबी त्या!
लाल अक्षरे जणु लिहिलेल्या पाठपोट नुसत्या!

प्रेमदेवता प्रसन्न होई या नैवेद्याने!
प्रेमाचे हे मार्ग गुलाबी जाणति नवतरणे!

कधी न त्याचा ती अवमानी फुलता नजराणा!
परि न सोडला तिने आपुला कधिही मुग्धपणा!

या मौनातच त्यास वाटले अर्थ असे खोल!
तोहि कशाला प्रगत करी मग मनातले बोल!

अशा तर्‍हेने मास लोटले पुरेपूर सात,
खंड न पडला कधी तयाच्या नाजुक रतिबात!

अखेर थकला! ढळली त्याचि प्रेमतपश्चर्या,
रंग दिसेना खुलावयाचा तिची शांत चर्या!

धडा मनाचा करुनि शेवटी म्हणे तिला, 'देवी!
(दुजी आणखी विशेषणे तो गोंडस तिज लावी.)

'बांधित आलो पूजा मी तुज आजवरी रोज!
तरि न उमगशी अजुनि कसे तू भक्तांचे काज?

गेंद गुलाबी मुसमुसणारे तुला अर्पिलेले
सांग तरी सुंदरी, फुकट का ते सगळे गेले?'

तोच ओरडुनि त्यास म्हणे ती, 'आळ वृथा हा की!
एकही न पाकळी दवडली तुम्ही दिल्यापैकी'

असे बोलूनी त्याच पावली आत जाय रमणी
क्षणात घेउनि ये बाहेरी कसलीशी बरणी!

म्हणे, 'पहा मी यात टाकले ते तुमचे गेंद,
आणि बनविला तुमच्यासाठी इतुका गुलकंद!

कशास डोळे असे फिरविता का आली भोंड?
बोट यातले जरा चाखुनी गोड करा तोंड!'

क्षणैक दिसले तारांगण त्या,-परि शांत झाला!
तसाच बरणी आणि घेउनी खांद्यावरि आला!!

'प्रेमापायी भरला' बोले, 'भुर्दंड न थोडा!
प्रेमलाभ नच! गुलकंद तरी कशास हा दवडा?'

याच औषधावरी पुढे तो कसातरी जगला,
ह्रदय थांबुनी कधीच नातरि तो असता 'खपला'!

तोंड आंबले असेल ज्यांचे प्रेमनिराशेने
'प्रेमाचा गुलकंद' तयांनी चाटुनि हा बघणे!


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें

मोडीसाठी धाव

दे रे हरि, दोन आण्याची मोड!
मोडीसाठी भटकुन आले तळपायाला फोड ॥ध्रु०॥

काडि मिळेना, विडी मिळेना, इतर गोष्ट तर सोड!
मीठही नाही, पीठहि नाही, मिळे न काही गोड!

पै पैशाचे धंदे बसले, झाली कुतरेओढ!
'मोड नाही,' चे जेथे तेथे दुकानावरी बोर्ड!

ट्रँम गाडितहि मोड न म्हणुनी, करितो तंगडतोड!
कुणी 'कूपने' घेउनि काढी नोटांवरती तोड!

मोडीवाचुनि 'धर्म' थांबला, भिकार झाले रोड!
दिडकि कशी तुज देऊ देवा, प्रश्न पडे बिनतोड!

श्रीमंतांचे कोड पुरवुनी मोडिशि अमुची खोड!
पाड दयाळा, खुर्द्याची रे आता पाऊसझोड!


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें

बायको सासरी आल्यानंतर

बायको आली आज परतून! ॥ध्रु०॥

बारा महिने तब्बल बसली माहेरी जाऊन!
वाटू लागले नवर्‍याला कि गेलि काय विसरून!

झोपुनि झोपुनि रोज एकटा गेलो कंटाळून,
थकुनी गेलो सक्तीचे हे ब्रह्मचर्य पाळून!

आंघोळीला रोज यापुढे मिळेल पाणी ऊन,
गरम चहाचा प्याला हासत येइल ती घेऊन!

लोकरिचा गळपट्टा रंगित देइल सुबक विणून,
आणि फाटक्या कपड्यांनाही ठिगळे छान शिवून!

टाकिन आता सर्व घराचा रंगमहाल करून,
तात्यामाई घेतिल दिवसा मग डोळे झाकून!


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें

एका पावासाठी

धाव पाव देवा आता । देई एक पाव!
मारु चहावरति कसा मी । कोरडाच ताव?
पाव नाहि म्हणुनी पत्‍नी । करित काव काव!
पावरोटिसाठी आलो । धुंडुनि मी गाव!
माजलेत बेकरिवाले । म्हणति 'चले जाव!'
बोलतो हसून इराणी । 'जा चपाती खाव!'
वाढवी गव्हाचे वाणी । चौपटीने भाव!
नफेबाज व्यापार्‍यांचा । हाणुन पाड डाव!
पाहिजे तरी सरकारा । तूच लोणि लाव!
नरम पाव देऊन देवा, राख तुझे नाव!


कवी - केशवकुमार
कवितासंग्रह - झेंडूचीं फुलें