anant kanekar लेबल असलेली पोस्ट दाखवित आहे. सर्व पोस्ट्‍स दर्शवा
anant kanekar लेबल असलेली पोस्ट दाखवित आहे. सर्व पोस्ट्‍स दर्शवा

नळावर तणतणून भांडणार्‍या एका बाईस

बाई ही रणरंगाची खाणी । धुणार्‍या बायांची ही राणी ।

लागली भांडण्या सहज मांजरावाणी

शिव्या दे अस्स्ल शुध्द मराठी ; । जमवि किति लोकांची ही दाटी ।

पडसाद अजूनी घुमती चाळीपाठी.

आधिंच गोड जनानी गळा, । कोंवळा खुले-चढे - मोकळा .

त्यांतून वश हिला भाण्डायाच्या कळा !

समजुनी देइ शिव्या दिल्‍रंगी । साथ करि चुरशीने तिचि मुलगी,

भोकांड पसरि गाढवीपरी तन्वंगी.

पायी निर्‍या न क्षणभर ठरती । पाउलें तालावर थयथयती.

शब्दांस अभिनयीं विशद करी ही सुदती.

तनू ही वेताची ज्णुं छडी । घवघवे माशी जणुं फांकडी ।

भांडणीं फडफडे नभीं जशी वावडी

दाखवी हातवार्‍यांचि चलाखी । कांही न बंद इच्या पोशाखी ;

गिर्कीस विस्तरे पदर- हातिं ना वाकी ।

कांति तर काळी काजळ जशी । सञ्चुकी कसली ठावि न मशी ।

ही कोण अवत्रे ? - पहा येउनी अशी ।

धीट ही परि नखरा भ्रूलीला, । दावण्या वेळ न या वेलीला ।

नयनिं या बटबटित रागच भरुनी उरला ।

नळावर गर्दि - चाळ हो सुनी,। हवेमधिं सिव्यागंधमोहनी,

लोकांस सहजची वाटे मनिं ओढणी.

गर्दिचा जीव हले वरखालीं। शांतता गाढ काय भवतालीं ।

तों चावट कुणि दे शाबाशीची टाळी ।

वाहवा ऐकुन मुळिं ना लाजे । क्रोध त्या काळ्या गालिं विराजे

किति उजू भयंकर नजरफेंक ही साजे ।

मुखांतुनि शिव्याशाप ही वाही, थारा शान्ततेस इथ नाही,

भाबडीसाबडी भांडकुदळ केवळ ही ।

निरागस अविट शिव्यांची झरी । गुणी तूं खचित काव्यमंजरी ।

लोट्ला वीररसाचा मजा । गमशि तूं अव्वल मजा सारजा !

धडकीवर धडकी देशी मम काळजा.

वन्‍द्य तूं खचित सदा मजलागीं । किति तुझी जात जगांत अभागी ।

घे कृतज्ञतेची अमोल तूज बिदागी ।


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- २ जानेवारी १९२७

दिवाळी, तो आणि मी

दीपांनीं दिपल्या दिशा !--सण असे हा आज दीपावली.

हर्षानें दुनिया प्रकाशित दिसे आंतूनि बाहेरुनी !

अंगा चर्चुनि अत्तरें, भरजरी वस्त्रांस लेवूनियां,

चंद्र्ज्योति फटाकडे उडविती आबाल सारे जन.

पुष्पें खोवुनि केशपाशिं करुनी शृंगारही मङल,

भामा सुंदर या अशा प्रियजनां स्नाना मुदे घालिती.

सृष्टी उल्हसिता बघूनि सगळी आनंदलें मानस,

तों हौदावर कोणिसा मज दिसे स्नाना करी एकला;

माता, बन्धु, बहीण कोणि नव्हतें प्रेमी तया माणुस;

मी केलें स्मित त्यास पाहुनि तदा तोही जरा हांसला.

एखाद्या थडग्यावरी धवलशीं पुष्पें फुलावी जशीं,

तैसें हास्य मुखावरी विलसलें त्या बापडयाच्या दिसे !

तो हांसे परि मद्‌ह्रुदीं भडभडे, चित्ता जडे खिन्नता;

नाचो आणिक बागडो जग, नसे माझ्या जिवा शांतता !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - ४ नोव्हेंबर १९२६

प्रेमळ पाहुणा

निरोप द्याया कुणा पाहुण्या आलिं सर्व धांवून,

परी कुणीशी दिसे न म्हणुनी मनीं मुशाफिर खिन्न.

वृध्दांचा, बाळांचा घेउनि निरोप जों वळणार,

सहजच गेली अतिथीची त्या दारावरती नजर.

दारामागुनि पहात होते डोळे निश्चल दोन,

जरा खुले, परि क्षणांत झालें दुःखित त्याचें वदन.

"दोन दिवस राहिला परी या लळा लागला अमुचा !"

पिता वदे त्या दारामागिल डोळ्यांच्या धनिनीचा !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- १ जानेवारी १९२७

एक करुणकथा

असे दुहिता श्रीमन्त पित्या कोणा;

असति त्याचे तिजवरी बेत नाना.

गोष्टि साङे तरुणास कुणा एका;

तरुण जोडी ती बघे एकमेकां !

"लग्न, नवरे या झूट सर्व गोष्टी,

खूप शिकवोनी करिन इला मोठी !"

पित्यामागें राहून उभी कन्या,

कटाक्षांनीं खुणवून होइ धन्या !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - १ जानेवारी १९२७

जइं भेटाया तुज

जइं भेटाया तुज आतुर होतों ह्रुदयीं,

मनिं मधु-आशांची उभी मयसभा होई !

किति रंगवितें मन मधु-चित्रें भेटीचीं,

योजितें किती बोलणीं ललितगमतीचीं !

परि जवळ जवळ तव दाराशीं जों येतों,

भय भरुनि अकारण जीव कसा थरथरतो !

पायांचीं मोजित नखें दृष्टिनें बसशी,

अनपेक्षित लाजत कांहिं तरी पुटपुटशी;

मग शेखमहम्मदि बोलांना विसरुन,

कांहीं तरि तुटकें जातों मी बोलून !

परततों कसासा उदास मनिं होऊन;

'प्रीति' ती हीच का, बघतों अजमावून !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- ३ नोव्हेंबर १९२६

प्रीति

'प्रीती काय ?' म्हणून कोणि पुसतां, मी बोललों हांसुनी,

'बाला कोणिहि पाहुनी तिजसवें तें बोलणें हांसणें.

येवोनी गृहिं जेवणें, मग पुन्हा निष्काळजी झोपणें !'

आतां प्रीती कळे तदा पुनरपी हे बोल येती मनी.

चक्रव्यूह असे पहा विरचिला हा प्रीतिचा सुंदर,

वेडे होऊनि आंत आम्हि घुसतो--कांहीं न आम्हा कळे !

जीवाला भगदाड खोल पडुनी हा जीव जेव्हां वळे,

तेव्हां त्यास कळे पुन्हा परतणें झालें किती दुष्कर !

देवालाहि उठून निर्भय जयें आव्हान तें टाकणें,

प्रीतीनें परि कोंकरु बनुन तो, हो दैववादी जिणें !

कांहीं रम्य बघून, शब्द अथवा ऐकूनियां वेधक,

जीवानें उगिच्या उगीच बसणें होऊन पर्युत्सुक !

इष्टप्राप्तित जी सुधा, जहर जी त्यावांचुनी होतसे,

'प्रीती प्रीति' म्हणूनि नाचति कवी ती हीच प्रीती असे !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- ३० सप्टेंबर १९२६

जेव्हां चिंतित

जेव्हां चिंतित मी मनांत बसतो माझ्या तुझ्या प्रीतितें,

तेव्हां दावित भीति ठाकति पुढें तीं बंधनें धार्मिक ;

प्रीतीच्या परि सृष्टिनिर्मित अशा धर्मापुढें पावक,

अस्वाभाविक बंधनें सहजची तोडीनसें वाटतें.

हे सारे तुटतील बंध सहसा धार्मीक सामाजिक;

आईच्या परि भाबडया दुखुवुं का जीवास मी प्रेमळ,

सारीं तोडुनि बंधनें सुखविण्या माझ्या जिवा केवळ ?

आईचाहि विचार पार पळ्वी मूर्ती तुझी मोहक !

अंतश्र्वक्षुपुढें परंतु सहसा ये मातृमूर्ती तदा,

जन्मापासुनि हाल सोसुनि मला जी वाढावी माउली;

माझ्या मात्र कृतघ्न नीच ह्रुदया ती कोणि ना वाटली !

हातांनीं मुख झांकिलें---मज गमे ती वृत्ति लज्जास्पदा.

दीना, वत्सल माय चित्तनयनां तेव्हां दिसूं लागली;

दुःखाचे कढ येउनी घळघळा अश्रूजळें वाहलीं.


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- १८ सप्टेंबर १९२६

मीं म्हटलें गाइन

'मी म्हटलें, गाइन तुलाच गीतशतांनीं;
ह्रुदयाची वीणा म्हणुनी ही लावोनी,

भिरिभिरी गाइलीं गीतें तव प्रीतीचीं;
मज दिनें वाटलीं अशीच हीं जायाचीं.

जीव हा लावुनी तुझिया जीवावरती,
म्हटलें मी, जडली तुझीहि मजवर प्रीती.

चित्तीं शंकेचीं परी वादळें उठती;
झगडतां जिवा या अनन्त खन्ती जडती.

तिमिरांतुनि कुणि ही दुसरी तारा हंसते,
क्षणभरी तुझी मग विस्मृति मजला पडते !

या नवतारेचीं गीतें गाण्या उठतों;
ह्रुदयाची वीणा छेडाया जों जातों,

तों जुनीच गाणीं वीणेवरती येती !
लज्जेनें दुःखद पीळ जिवाला पडती.


परि प्रीत असे फुलपांखरु गोजिरवाणें;
औदासीन्याच्या हिमांत तें ना जगणें !

त्या हवें स्मिताचें ऊन कोवळें जगण्या,
आणिक चुंबनमधु स्वैरसुखानें लुटण्या !

तव सौदर्याची जादु न आतां उरली ;
तव जादू कसली !--भूल मला ती पडली !

माझ्याच प्रीतिचे रंग तुझ्यावर उठले;
त्यांतून तुझें मज रुप जादुचें दिसलें !

ही दो ह्रुदयांविण जादु न चालायाची;
प्रीत ना अशी वा-यावर वाढायाची !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - २८ मे १९२७

प्रीतीची त-हाच उलटी असे !

सौंदर्याचे तुझ्या पवाडे गाती हे येउनी;

ऐकतों हांसत मनिच्या मनीं !

मूक राहुनीं सर्व ऐकतों, कांहि न वदतों परी,

बोलतों दुसरें कांही तरी !

उदास मजला बघुनी म्हणती 'ह्रुदयच ना याजला,

प्रीतिची काय कळे या कळा !'

ह्रुदयाचे माझ्या काय असें जाहलें,

जर खरी प्रीत तर तुलाच सारें कळे;

यांनी गावें तुला, आणि मी स्वस्थ बसावें असें,

प्रीतिची त-हाच उलटी असे !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- १९ सप्टेंबर १९२६

चिमुकल्यास

शुध्दानन्दाची तुला चिमुकल्या पाहुनि पटते खूण ! ॥धृ॥

बालभानू येइ गगनीं;
तेजसरिता न्हाणि अवनी;
परि विषण्ण होतों काळोखाचे वाडे मनिं बांधून !

झाडपानें हलति येथें,
चिवचिवे ती चिमणि तेथें;
इवल्याहि पाहुनी सौंदर्याला जाशी तूं रंगून !

आपुल्या तान्हास धरुनी,
जातसे ही तरुणि कोणी;
पाहते मत्सरें, परि तूं खिदळशि मूल तिचें पाहून !

रोखुनीयां लाल डोळे,
दुष्ट कोणी बघत चाले;
चरकतों-कापतों मनिं मी ! --निर्भय हांसशि मूठ वळून !

खुलत असलें अधरिं हासें,
ह्रुदयिं कसला भाव नाचे ?
जर का कळला मज दाविन तर मी स्वर्ग जगा उघडून !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - १ जुलै १९२६

त्यांचें प्रेम

तिची त्याची जाहली कुठें भेट;

बहुत दिवसांचा स्नेह जमे दाट.

हातिं धरुनी एकदां तिचा हात,

बोलता तो;--बोलली स्मित करीत,

"इश्श, भलतें हें काय खुळ्यावाणी,

केवढी मी, केवढे तुम्हीं आणि !

धाकटा मी समजून तुम्हां भाऊ,

भगिनिप्रेमानें घालितसे न्हाऊं!"

बोल ऐकुनि संतप्त लाल झाला;

दांत चावुनि हे शब्द बोलिजेला,

"घरीं माझ्या आहेत खूप ताई,

करा काळें बघण्याक दुजे भाई".


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - १० फेब्रुवारी १९२६

दैविकता

सारी रात्र सरुन मंद गगनी तारा फिक्या जाहल्या;

माझी गोष्ट अजून मात्र नव्हती सांगूनिया संपली.

एकामागुनि एक आठवुनियां लीला तिच्या प्रेमाला,

जीवाच्या सुह्रुदास सर्व कथिलीं दुःखें मनींचीं मुकीं;

"आतां सांग गडया, खरी मजवरी आहे तिची प्रीत ना ?"

तो बोले, "भलताच संशय असा कां घेसि वेडयापरी ?"

तेव्हां टाकुनि श्र्वास एक वदलों नैराश्यपूर्ण खरें,

"वर्षें दोन उणीं पुरीं उलटलीं नाहीं तिची दादही !"

झाली सांज तशी उदासह्रुदयें होतों कूठेंसा उभा ;

तों मागून कुणी हळू 'तुम्हिच कां!' ऐसें वदे मंजुळ.

सारा दाटुनि जीव लोचनिं बघे-तो तीच मागें उभी !

सोन्याचा क्षण तो कसा कुणिकडे ठेवूं असें जाहलें !

दैवाची दिलदारि ही बघुनियां बेहोष झालों मनीं;

'वेडया, होइल ती तुझीच' असला उल्हास ये दाटुनी.


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- ८ मे १९२६

खूळ

जिवलग राणी दुज्या भाळुनी पळे कुठे चंचळ,

मान टाकुनी म्हणुनि पडलों गाळित अश्रूजळ.

कुणी बालिका अजाण येउनि म्हणे 'प्रीति हें खुळ,

सुसकार्‍यांचे तुफान करुनी कां होता व्याकुळ ?'

खोल घोगर्‍या सुरांत वदलों हंसरा रडवा जरा,

'पांडित्याचे बोल तुझे परि झोंबति माझ्या उरा'

तरी कैकदा जवळ येउनी रमवी नानापरी,

म्हणे ' किती दिन तिच्या खंतिच्या जळवा धरणें उरी ?

अकस्मात हे शब्द ऐकुनी टकमक तिज पाहिलें,

गाळित आसू वदलि,'नाहि कां मज अजुनी जाणिलें ?"

जवळ जाउनी वदलो तिजला 'प्रीति असे ना खुळ ?

मनराणीविण खुळा जाहलो-तुम्हि कां हो व्याकुळ ? "


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - ८ मार्च १९२६

रानगीत

चल ग सजणे रानामधें,

चाफ्याचे फुल तुझ्या कानामध्ये !

उठे चंद्र्मा झाडिंतुनी,

बावरशी कां तूं सजणी ?

रानवटी हिरवी झाडी,

डोंगरमाथी ही उघडी ,

चल फिरू घालुनि गळा गळे,

रोमाच्च्यांचे फुलवु मळे !

'कोण ग बाई चावट हा

पानांच्या जाळींत पहा ! "

चंद्र ग बघतो जाळिंतुनी,

बावरशी कां तूं सजणी ?

ओसाडी बघ पुष्करिणी,

बसलि कशी जळ झाकळुनी;

दोघांचे मुखबिंब गडे,

जाउनिया पाहूं तिकडे.

" कोण ग बाई चावट हा

पांढुरका पाण्यात पहा ! "

डुले कवडसा जळातुंनी

बावरशी कं तूं सजणी ?

पदर आडवा बांध झणी,

कर गुम्फूं कमरेमधुनी

" हूं,हूं करूनिया चावट हा ,

कानोसा कुणि घेत पहा !"

वायु ग फिरतो तृणातुनी,

बावरशी कां तूं सजणी ?

बावरुनी गेलिस बाई,

चाफा मुळिं फुलतच नाही !

चल तर साजणे जाउं घरी;

"नका साजणा , राहुं तरी ! "


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - ६ मार्च १९२६

तिचे गाणे

किति गोड गोड वदलां,

हृदयी गुलाब फुलला.

खुडुनी तया पळाला,

कांटा रुतून बसला !

स्मृतिचा सुवास येई,

जिव हा उलून जाई.

कांटा हळूच हाले,

कळ येई- जीव विवळे.

फुलला गुलाब तसला,

कांटा कुठून असला !

छे, छे नको ग बाई,

राहूं कशी अशी ही ?


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - १४ फेब्रुवारी १९२६.

त्याचे गाणे

एकहि वेळा न तुजला भरूनि डोळे पाहिलें,

परि जिव्हारी घाव बसुनी हृदयी जखमी जाहले !

मी फिरस्ता चुकुनि कोठे दारि तुझ्या पातलो;

सहज तुजला निसटतांना पाहिलें ना पाहिलें

नेसली होतीस तेव्हां शुभ्र पातळ रेश्मी,

त्यांतुनी आरक्त कांती और कांहींशी खुले!

रर्विकरीं सोनेरि उड्ती केस पिंगट मोकळे;

तपकिरी तेजांत डोळे खोल अर्थ भारिले !

पायिं त्या नाजूस गोर्‍या रूळ्त होते पैंजण,

रक्त तापे , अंग कांपे , हृदय पेटूं लागलें !

न कळता तुं प्रीतिचा खंजीर हृदयी मारिला,

ध्यानिंही नाहीं तुझ्या कीं काय माझें जाहलें !

स्मृति जशीच्या तशि असे ही-काळ कितिही लोटला;

हसत तुं असशील, परि या अश्रु भालीं रेखिले !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - २८ डिसेंबर १९२४

पंचप्राण

तेज पांढरे सांडत होते कृष्ण निळ्या लाटांत.

नांव आमुची वहात चाले वार्‍यावर भडकून

प्राणभीतीने जवळ येउनी मज बसला बिलगून

"पोहण्यास मज , भाऊ,येतें भिंवू नको बघ आंता."

धीराचे किति शब्द बोललों कांपतची तरि होता.

काळ-लाट तो एक येउनी नाव उलथुनी गेली !

फोडुनिया हंबरडा त्यानें काया मम वेढियली.

क्षण हृदयाचे स्पंदनही जणु बंद जाहलें आणि-

-विकार सगळे गोठुनि झालो दगडाचा पुतळा मी !

"याला धरूनी मरणे, कां जगणार लोटुनी याला ? "

विचार मनिंचा विजेसारखा मनांत चमकुन गेला.

दगडाच्या पुतळ्याने झर्कन नेले दगडी हात;

कमरेची ती मिठी हिसडुनी लोटियला लाटांत !

'दा-आ-आ-दा' शब्द करूणसा लाटांमधुनी आला ;

भुतासारखा हात पांढरा लाटावर क्षण दिसला.

दगडाचे पारि डोळे होते - कांही न त्याचे त्यांना !

करही भरभर कापित होते उठणार्‍या लाटांना !

वळुनि पाहिलें-काळ्जांत जी धड्की बसली तेव्हा,

भूत होउनी उरावरी ती बसते केव्हा केंव्हा !

कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- ६ फेब्रुवारी १९२६

जोडपे

तो आणि ती शय्येवरी होती सुखानें झोंपली;

आपापल्या किति गोडशा स्वप्नांत दोघे गुंगली.

जिव भाळला होता तिचा ज्याच्यावरीअ लग्नाआधी

तिज वाटले जणु येउनी तो झोंपला शय्येमधी

म्हणुनी तिने कर टाकिला पडला परी पतिंकांठी

क्षणि त्याच कीं पतिही तिचा कंठी तिच्या कर टाकितो.

त्यालाहि स्वप्नीं भेटली त्याची कुणीशी लाडकी;

आनंदुनी हृदयी सुखे कवळावया अपुली सखी--

कर टाकिला त्याने परी पडला तिच्या कंठ्स्थली !

कर कंठि ते जागेपणी बघती तदा आनंदली !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - १४ जानेवारी १९२६

एके रात्रीं

टप टप टप टप वाजत होता पाउस पानावरी

दाटली काळिकुट्ट.शर्वरी,

काळोखांतुनि अंधुक अंधुक उजळत कोठेंतरी,

दिव्यांच्या ज्योति लालकेशरी.

काळोख्या असल्या निर्जन वाटेवरी

जातांना भरते भय कसलेंसे उरीं !

असलीच मृत्युच्या पलिकडली का दरी ?

अज्ञाताच्या काळोख्या त्या दरींत कोठेतरी,

कसले दिवे लालकेशरी ?


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - ४ जानेवारी १९२६

ऐरण

घाव घालुनी पहा एकदा सोशिल सारे घण

माझ्या हृदयाची ऐरण !

दु:ख येउनी कधी हिच्यावर कपाळ घे फोडुन !

कण्हतसे शोस-गीत ऐरण

हर्षबाल खिदळुनी करितसे स्वैर कधी नर्तन;

नादती मंजुळ नृत्य्स्व्न.

प्रीतिदेवता लाथ हाणितां ध्वनी उठे भेदुन;

हळवा सूर घुमवी ऐरण.

कुणि कधीं येउनी घाला येथे घण;

सौदर्य-ज्योतिचे उडतिल तेज:कण!

या अशा कणांचे गीत-हीर बनवुन,

घाव घालिता, हार हिर्‍यांचा तुम्हालाच अर्पिन !

असली माझी ही ऐरण !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- १२ डिसेंबर १९२५