अर्थ

हा भार हा शिणगार
हा उत्सव ही वाटचाल
या सगळ्यावर पसरलेल
अफवेसारख आभाळ

याचा अर्थ सांगण्यासाठी
कुठल्या तरी झाडावर
बसलेला असेल का
एखादा पक्षी उत्सुक-पर? 


कवी - आरती प्रभू
कवितासंग्रह - दिवेलागण

तिचे गाणे

किति गोड गोड वदलां,

हृदयी गुलाब फुलला.

खुडुनी तया पळाला,

कांटा रुतून बसला !

स्मृतिचा सुवास येई,

जिव हा उलून जाई.

कांटा हळूच हाले,

कळ येई- जीव विवळे.

फुलला गुलाब तसला,

कांटा कुठून असला !

छे, छे नको ग बाई,

राहूं कशी अशी ही ?


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - १४ फेब्रुवारी १९२६.

त्याचे गाणे

एकहि वेळा न तुजला भरूनि डोळे पाहिलें,

परि जिव्हारी घाव बसुनी हृदयी जखमी जाहले !

मी फिरस्ता चुकुनि कोठे दारि तुझ्या पातलो;

सहज तुजला निसटतांना पाहिलें ना पाहिलें

नेसली होतीस तेव्हां शुभ्र पातळ रेश्मी,

त्यांतुनी आरक्त कांती और कांहींशी खुले!

रर्विकरीं सोनेरि उड्ती केस पिंगट मोकळे;

तपकिरी तेजांत डोळे खोल अर्थ भारिले !

पायिं त्या नाजूस गोर्‍या रूळ्त होते पैंजण,

रक्त तापे , अंग कांपे , हृदय पेटूं लागलें !

न कळता तुं प्रीतिचा खंजीर हृदयी मारिला,

ध्यानिंही नाहीं तुझ्या कीं काय माझें जाहलें !

स्मृति जशीच्या तशि असे ही-काळ कितिही लोटला;

हसत तुं असशील, परि या अश्रु भालीं रेखिले !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - २८ डिसेंबर १९२४

पंचप्राण

तेज पांढरे सांडत होते कृष्ण निळ्या लाटांत.

नांव आमुची वहात चाले वार्‍यावर भडकून

प्राणभीतीने जवळ येउनी मज बसला बिलगून

"पोहण्यास मज , भाऊ,येतें भिंवू नको बघ आंता."

धीराचे किति शब्द बोललों कांपतची तरि होता.

काळ-लाट तो एक येउनी नाव उलथुनी गेली !

फोडुनिया हंबरडा त्यानें काया मम वेढियली.

क्षण हृदयाचे स्पंदनही जणु बंद जाहलें आणि-

-विकार सगळे गोठुनि झालो दगडाचा पुतळा मी !

"याला धरूनी मरणे, कां जगणार लोटुनी याला ? "

विचार मनिंचा विजेसारखा मनांत चमकुन गेला.

दगडाच्या पुतळ्याने झर्कन नेले दगडी हात;

कमरेची ती मिठी हिसडुनी लोटियला लाटांत !

'दा-आ-आ-दा' शब्द करूणसा लाटांमधुनी आला ;

भुतासारखा हात पांढरा लाटावर क्षण दिसला.

दगडाचे पारि डोळे होते - कांही न त्याचे त्यांना !

करही भरभर कापित होते उठणार्‍या लाटांना !

वळुनि पाहिलें-काळ्जांत जी धड्की बसली तेव्हा,

भूत होउनी उरावरी ती बसते केव्हा केंव्हा !

कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- ६ फेब्रुवारी १९२६

जोडपे

तो आणि ती शय्येवरी होती सुखानें झोंपली;

आपापल्या किति गोडशा स्वप्नांत दोघे गुंगली.

जिव भाळला होता तिचा ज्याच्यावरीअ लग्नाआधी

तिज वाटले जणु येउनी तो झोंपला शय्येमधी

म्हणुनी तिने कर टाकिला पडला परी पतिंकांठी

क्षणि त्याच कीं पतिही तिचा कंठी तिच्या कर टाकितो.

त्यालाहि स्वप्नीं भेटली त्याची कुणीशी लाडकी;

आनंदुनी हृदयी सुखे कवळावया अपुली सखी--

कर टाकिला त्याने परी पडला तिच्या कंठ्स्थली !

कर कंठि ते जागेपणी बघती तदा आनंदली !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - १४ जानेवारी १९२६

एके रात्रीं

टप टप टप टप वाजत होता पाउस पानावरी

दाटली काळिकुट्ट.शर्वरी,

काळोखांतुनि अंधुक अंधुक उजळत कोठेंतरी,

दिव्यांच्या ज्योति लालकेशरी.

काळोख्या असल्या निर्जन वाटेवरी

जातांना भरते भय कसलेंसे उरीं !

असलीच मृत्युच्या पलिकडली का दरी ?

अज्ञाताच्या काळोख्या त्या दरींत कोठेतरी,

कसले दिवे लालकेशरी ?


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
 - ४ जानेवारी १९२६

ऐरण

घाव घालुनी पहा एकदा सोशिल सारे घण

माझ्या हृदयाची ऐरण !

दु:ख येउनी कधी हिच्यावर कपाळ घे फोडुन !

कण्हतसे शोस-गीत ऐरण

हर्षबाल खिदळुनी करितसे स्वैर कधी नर्तन;

नादती मंजुळ नृत्य्स्व्न.

प्रीतिदेवता लाथ हाणितां ध्वनी उठे भेदुन;

हळवा सूर घुमवी ऐरण.

कुणि कधीं येउनी घाला येथे घण;

सौदर्य-ज्योतिचे उडतिल तेज:कण!

या अशा कणांचे गीत-हीर बनवुन,

घाव घालिता, हार हिर्‍यांचा तुम्हालाच अर्पिन !

असली माझी ही ऐरण !


कवी - अनंत काणेकर
कवितासंग्रह - चांदरात
- १२ डिसेंबर १९२५