शाहीर

या महाराष्ट्र देशात ।उपजलो मीच शाहीर ।। ध्रु .||

राष्ट्रात नाद घुमविला । जवळचि अतां उद्धार
यापुढती काव्यश्रीला |चढवीन नवा शृंगार
शब्दसंघ फुलविन हर्षें ।स्वातंत्र्य तया मिळणार
हलवीन सर्व इतिहास
कांपवीन व्याकरणास
विश्रांति न संगीतास
मेलेले मुडदे म्हणती ।उपजलों मीच शाहीर

शाहिरा कशाला विद्या ।मळतसे काव्य विद्येने
जसजसें वाढतें ज्ञान ।तसतसे काव्य विलयाने
शाहिरें न म्हणुनि शिकावे ।असावे मस्त अज्ञानें
अज्ञानवारूवरि स्वार
गर्वाची करिं तलवार
होऊनिया बेदरकार
सर्वत्र गात सुटेन । उपजलो मीच शाहीर

कवि सर्व इतर ते कवड्या ।मी एकमात्र कलदार
कविता त्या म्यांच कराव्या ।फिरवाव्या दारोदार
पडद्यातिल कविता कसली । पाहिनाच जी बाजार
निर्लज्ज बनूनि फिरावे
दिसताच जमाव शिरावे
अपुलेंच काव्य भरडावे
करू शके कोण मजविण हें ।उपजलों मीच शाहीर

शाहिरें आपुलें काव्य ।म्हण म्हणता कधिं न म्हणावे
प्रेमें कुणी आग्रह करितां ।त्यांच्यावरि वसकन जावें
आपल्याच मग इच्छेनें ।भलतेंसें गात सुटावे
मग किटोत कान कुणाचे
काय होय आपणां त्याचे
हे वैभव शाहिरतेचे
हे वर्म जायला पटले ।तो तोच होय शाहीर

रागांची पर्वा कोणा ।तालाची वा दरकार
राग ताल दुसऱ्यासाठी ।मी न त्यांत सांपडणार
मी स्वयंभु शंभु वाटोळा ।मी असे स्वैर शाहीर
मज हसतो रसिक नव्हे तो
कवितेंत तालसुर बघतो
अर्थ वा पाहण्या धजतो
काव्यात अर्थ जो ठेवी । तो हाय कुठुनि शाहीर

कोणतेंहि मासिक उघडा ।मम दिसे त्यात कवि-कर्म
मम अखंड काव्यस्राव ।नच केवळ मासिक -धर्म
संपादकांस मज अथवा ।हें ठावें सगळें मर्म
शाहिरपण माझे उघडे
हाडांची करुनी काडें
बाडांवरि लिहिलीं बाडे
यावरिहि कोण मजलागीं ।म्हणणार नाहिं शाहीर ?

कविते! करिन तुला मी ठार

 कविते! करिन तुला मी ठार ।।ध्रु .||

पूर्व कवींनी तुज रस पाजुनि मस्त बनविलें फार

रस बिस आतां मम साम्राज्यी कांहिं न तुज मिळणार


अलंकार मद-मत्त जहालिस धुंदि उतरतों पार

मोडुनि तोडुनि फेकुनि त्यांना दृष्टि न दिसुं देणार


पदोपदीं अवसानीं तुझिया करुनी घातक वार

सुवृत्त अथवा सुपदा कशि तुं हेंचि आतां बघणार


पदलालित्यें जना भुलविलें केले नाना चार

भावाची बहु हाव तुला परि अभाव तुज करणार


नादांतचि रंगुनी गुंगविसि रसिका करिसी गार

नाद तुझा तो नष्ट कराया समर्थ मी साचार


समृद्ध अर्थें असा मिरविला आजवरी बडिवार

अर्थाचा परि लेश यापुढें तुजला नच मिळणार


कोशावरि तव भार सर्व परि लाविन त्यांचे दार

शब्दांच्याचि न कृतिच्या दैन्ये मळविन तव संसार


व्याकरणाच्या अंकी बसुनी शुद्ध म्हणविशी फार

ठार करुनि परी तया तुझ्यावर ओतिन अशुद्ध धार


अपशब्दांचा असा तुझ्यावर करितों बघ भडीमार

जरी न मेलिस तरि मेल्यापरि होशिल मग बेजार


देश धर्म वा वीर विभूती तुज न अतां दिसणार

आता वणवण घुबडासंगे करविन तव संचार


मजलागीं तूं कोण समजशी मी तों कवि कालदार

कालदारचि कां शाहीरांचा फर्स्टक्लास सरदार

चालचलाऊ गीता

पार्थ म्हणे 'गा हृषीकेशी | या युद्धाची ऐशीतैशी

बेहेत्तर आहे मेलो उपाशी | पण लढणार नाही !

धोंड्यात जावो ही लढाई | आपल्या बाच्याने होणार नाही

समोर सारेच बेटे जावाई | बाप, दादे, काके

काखे झोळी, हाती भोपळा | भीक मागूनि खाईन आपला

पण हा वाह्यातपणा कुठला | आपसात लट्ठालठ्ठी

या बेट्यांना नाही उद्योग | जमले सारे सोळभोग

लेकांनो! होऊनिया रोग | मराना का!

लढाई का असते सोपी? मारे चालते कापाकापी

कित्येक लेकाचे संतापी | मुंडकीहि छाटती.'

कृष्ण म्हणे 'रे अर्जुना! | हा कोठला बे! बायलेपणा?

पहिल्याने तर टणाटणा | उडत होतास लढाया

मारे रथावरी बैसला | शंखध्वनि काय केला!

मग आताच कोठे गेला | जोर तुझा मघाचा?

तू बेट्या! मूळचाच ढिला | पूर्वीपासून जाणतो तुला;

परि आता तुझ्या बापाला | सोड्णार नाही बच्चमजी!

अहाहारे! भागूबाई! | म्हणे मी लढणार नाही;

बांगड्या भरा की रडूबाई | आणि बसा दळत!

कशास जमविले आपुले बाप? नसता बिचा-यांसी दिला ताप;

घरी डाराडूर झोप | घेत पडले असते!

नव्हते पाहिले मैदान | तोंवरी उगाच करी टुणटुण;

म्हणे यँव करीन त्यँव करीन | आताच जिरली कशाने?

अरे तू क्षत्रिय की धेड? आहे की विकली कुळाची चाड?

लेका भीक मागावयाचे वेड | टाळक्यात शिरले कोठुनी?'

अर्जुन म्हणे 'गा हरी! आता कटकट पुरे करी;

दहादा सांगितले तरी | हेका का तुझा असला?

आपण काही लढत नाही | पाप कोण शिरी घेई!

ढिला म्हण की भागूबाई | दे नाव वाटेल ते.'

ऐसे बोलोनि अर्जुन | दूर फेकूनि धनुष्य-बाण,

खेटरावाणी तोंड करून | मटकन खाली बैसला |

इति श्री चालचलाऊ गीतायाम प्रथमोध्यायः 


- जयकृष्ण केशव उपाध्ये

व्यर्थ हो सारेच टाहो

व्यर्थ हो सारेच टाहो एक हे ध्यानात राहो

मुठ पौलादी जयांची ही धरा दासी तयांची


पैज जे घेती नभाशी आणि धडका डोँगराशी
रक्त ज्यांचे तप्त आहे फक्त त्यांना हक्क आहे
श्वास येथे घ्यावयाचा आग पाण्या लावण्याचा
ऊरफाड्या छंद आहे मृत्यू ज्यांना वंद्य आहे
साजिर्या जखमा भुजांशी आणि आकांक्षा उराशी
घाव ज्यांचा भाव आहे लोह ज्यांचा देव आहे
माती हो विभुती जयांची ही धरा दासी तयांची

शब्द लोळांचे तयांचे नृत्य केवळ तांडवाचे
सुर निद्रा भंगण्याला छिन्नी भाकीत कोरण्याला
जे न केवऴ बरऴती गोड गाणी कोरडी
जे न केवळ खरडती चंद्र तारकांची स्तुती
झेप ज्यांनी घालूनी अंबराना सोलूनी
तारका चूरगाळल्या मनगटाला बांधल्या
ग्रह जयांची तोरणे सुर्य ज्यांचे खेळणे
अंतराळे माऴती सागरे धुंडाऴती
वंदीला जे पोऴती रोज लंका जाळती
ही अशी शेपुट जयांची ही धरा दासी तयांची

हस्तकी घेउन काठी केशरी घालूनी छाटी
राम ओल्या तप्त ओठी राख रिपूची अन् ललाटी
दास ऐसा मज दिसू दे रोम रोमातून वसू दे
सौख्य निप्पर्शा त्वचेशी वेदना ही ठसठसूदे
थेंब त्या तेजामृता मज अशक्ताला मिऴू दे
कांचनातून बद्ध जिण्या परीस पोलादी मिऴू दे
जे स्वत:साठीच वाहे रक्त ते सारे गळू दे
रक्त सारे लाल अंती पेशी पेशीला कऴू दे
अश्रू आणि घाम ज्यांनी मिसऴूनी रक्तामधूनी
लाख पेले फस्त केले आणि स्वत:ला मस्त केले
त्या बहकल्या माणसांची त्या कलंदर भंगणांची
ही नशा आकाश होते सर्जनांचा घोष होते
ही अशी व्यसने जयांची ही धरा दासी तयांची

- सांग सख्या रे, संदिप खरे
22/07/09:

 २००६ की २००७ ची एक पत्रकार परिषद, तेव्हा गृहमंत्री म्हणून आबा लोकप्रियतेच्या शिखरावर होते व पत्रकार परिषदेत हिंदी मध्ये उत्तरे द्यायची त्यांची हौसही जोरात होती.

कुठल्या तरी अट्टल गुन्हेगारांना पकडल्या बद्दल त्यांनी पोलिसांचे कौतुक केले. त्यावर कुणा हिंदी वाहिनीच्या पत्रकाराने त्यांना विचारले की अब इस मामले में आपकी सरकार क्या करेगी?

यावर आबा चटकन म्हणाले की, उन्हे शिक्षा मिले इसका हम पूरा प्रयास करेंगे. जेव्हा कुणीतेरी ही चूक आबांच्या लक्षात आणून दिली व समजावले की मराठीमधली शिक्षा म्हणजे हिंदीतले शिक्षण, आबांनी सजा असे म्हणायला हवे होते.

त्यावर आबांनी पत्रकारांना विनंती करून नव्याने बाईट दिला व यावेळी शिक्षेऐवजी सजा देंगे असं ते म्हणाले.

 लोकसभा निवडणूक १९८४. बारामती मधून शरद पवारसाहेब (स. काँग्रेस) आणि शंकरराव पाटील (काँग्रेस) असा प्रमुख सामना होता.

पवारसाहेबांची आकुर्डीच्या सभेमधील भाषणातील काही वाक्ये -
".... आजच टाईम्समधे गेल्या पाच वर्षांत ज्यांनी लोकसभेत एकही प्रश्न विचारला नाही अशा खासदारांची लिस्ट आली आहे.
त्यामध्ये महाराष्ट्रातल्या २८ खासदारांची नावे आहेत. त्यात पहीले नाव आहे शंकरराव बाजीराव पाटील. या माणसानी लोकसभेत फक्त दोन वेळा तोंड उघडले. पहील्यांदा खासदारकीची शपथ घ्यायला. कारण त्याशिवाय खासदारकीचे बेनीफिट मिळत नाहीत. आणि दुस-यांदा जांभई दयायला..."

 लालबहादूर शास्त्रींनंतर इंदिरा गांधींना पंतप्रधान बनविण्यात कामराज, निजलिंगप्पा, अतुल्य घोष इत्यादी सिंडिकेटचा महत्वाचा वाटा होता. १९६७ च्या निवडणुकांपर्यंत इंदिरांना पंतप्रधानपदी ठेवायचे तोपर्यंत त्यांना कठपुतलीप्रमाणे कसेही फिरवता येईल असा त्यांचा कयास होता.पण तो कयास जोरदार फसला. इंदिरा गांधींनी पंतप्रधानपदी आल्यावर स्वतःचा इंगा दाखवून द्यायला सुरवात केली. १९६६ मध्ये रूपयाचे अवमूल्यन करायचा निर्णय इंदिरा गांधींच्या सरकारने घेतला.हा निर्णय सिंडिकेटला फारसा रूचला नव्हता.त्यानंतर काँग्रेस अध्यक्ष कामराज यांनी "Great man's daughter--small man's mistake" असे म्हटले. म्हणजे Great man's (नेहरूंच्या) daughter (इंदिरांना) पंतप्रधान बनविणे ही small man's mistake होती. इथे small man हे कामराजांनी स्वतःला उद्देशून म्हटले.