जाणीव

क्षणोक्षणी असते जाणीव मनाच्या सोबतीला,
भावनांच्या संवेदना म्हणूनच जाणवतात मनाला

समुद्रकिनार्‍याला असते जाणीव फेसाळत्या थेंबांची,
भरती ओहोटीत सोबत असलेल्या पाण्याच्या गहिर्‍या प्रेमाची

रात्रीलाही जाणीव असते उगवत्या सुर्याची,
काळोखाच्या गर्भातून जन्मलेल्या प्रकाशाच्या किरणांची

गरिबांना जाणीव असते माथ्यावरच्या ओझ्याची,
श्रमासाठी भटकणार्‍या अनवाणी जड पावलांची

श्रीमंतांना असते जाणीव हरवत चाललेल्या नात्यांची,
चढाओढीत घुसमटलेल्या अतृप्त संसाराची

श्वासापासून श्वासापर्यंत जाणीवच सोबत असते,
मनाच्या कोपर्‍यांतल्या स्वप्नांना हळूच स्पर्शून जाते

ठाव मनाचा घेता घेता नकळत हरवून जाते,
कधी सुखात, कधी दुःखात मनास गोठवून जाते

गोठलेल्या मनाच्या संवेदना जाग्या होतात प्रीतीस्पर्शाने
भावनांचे अर्थ शोधाया निघालेल्या आठवणीने

जाणीवेच्या वाटेवरती अर्थ भावनांचे उमगले
आता काही तरी शोधायचे आहे, जाणीवेच्या पलीकडले...


कवियत्री - वैशाली राजवाडे

सरलं दळण

सरलं दळण
माही भरली ओंजळ
सोन्याची तुळस
वर मोत्याची मंजूळ

सरलं दळण
मी ते आनिक घेणार
देवा विठ्ठ्लाची
मले पालखी येणार

जिवाले जड झालं
सांगू तरी कोणापाशी
शेवटला भास
मन फिरते आकाशी

गेला माहा जीव
मले भीतीशी कुटवा
सोन्याचं पिंपळपान
माह्या माहेरी पाठवा

गेला माहा जीव
राया रडे खळाखळा
लग्नाचा जोडा
न्हाई मिळत येळोयेळा

गेला माहा जीव
नका करू संध्याकाळ
पोटच्या पोराची
थंड्या पान्याची आंगूळ

गेला माहा जीव
माह्या किरडीले साकळ्या
दिर लावी ओझा खांदे
राम चालू द्या मोकळा

समर्पण

हे हृदयपुरुष जे अजून नव्हते फुलले
ते तूच फुलविले, तुलाच अर्पण केले

मी जरी फुलविली रानजाइची फुले
पण सुगंध त्यांचा तव हृदयी दरवळे

कशि घडून आली जादू ही, ना कळे
हे तुलाच अर्पण असोत त्यांचे झेले

ही सतार माझी प्रथम तुवा स्पर्शिली
तारेवर फिरली तव कोमल अंगुलि

कशि मंजुळ, कातर उठे तरंगावलि
जे गाणे स्फुरले, तुझ्याच हृदयी घुमले

या रुक्ष भूमिवर बीजे मी विखुरिली
ही भूमि तूच गे स्नेहजळे शिंपिली

अंकूर फुटुनि ही फुलझाडे वाढली
तुजमुळेच देवी उपवन माझे फुलले

या भरली होती करंडकी कस्तुरी
मज दौलतिची या जाणिव नव्हती परी

तव करस्पर्शने केली जादूगिरी
मन सुगंध हुंगुनि धुंद होउनी गेले

का भाव अंतरी उचंबळुनि दाटला ?
का व्याकुळ होउनि गहिवरला मम गळा ?

का फुले चांदने ? ही कोणाची कला ?
प्रेमाचे नाते जे ठरले ते ठरले !

घडणारच नव्हते ते घडले तुजमुळे
मिळणारच नव्हते ते तू मजला दिले

मजवरी उधळिली कल्पतरुची फुले
मम जीवन केले नंदनवन तू सगळे

मी होतो जीवनमार्गावर एकला
मागून येउनी साद दिली तू मला

होऊन उषा मम पथ पुढला उजळिला
मग गाउ लागले विहंगमांचे मेळे !

तू स्फूर्ती माझी, प्रतिभा मम लाडके
किति गाउ गोडवे, किती करु कौतुके !

मी कुमुद फुल्ल तव, हे माझ्या चंद्रिके
हे तुलाच अर्पण पहिलेच नि शेवटले !


कवी - ग. ह. पाटील
कवितासंग्रह -  लिंबोळ्या

घाटमाथ्यावर

होतो मी सहचारिणीसह उभा त्या घाटमाथ्यावर

सृष्टीचे नव भव्य रुप हृदया उत्साह दे केवढा !

खाली खोल दरी, भयाण पुढती धिप्पाड मोठा कडा !

खाली जंगल दाट आणि वरती शोभे निळे अंबर

सूर्याच्या पिवळ्या उन्हात नटली कोठे गिरींची शिरे

कोठे शुभ्र जलौघ, दुर दिसती झाडीत कोठे पथ

धावे फुंकित शीट कर्कश, दिसे घाटात अग्नीरथ

जाती घालुनि शीळ भुर्र उडुनी केव्हा गुणी पाखरे

जोडीने पसरुन पंख अपुले तो कौंच पक्षीद्वय

जाई संथ हवेत पोहत, किती ते दृश्य चेतोहर !

ओलांडून दरी निवांत बसले पाषाणखंडावर

पाठोपाठ मनोविहंगहि-असा लागून गेला लय !

तेव्हा मी म्हटले, ’प्रिये, कधितरी सोडूनि देहास या

आत्मे काय उडून जातिल असे स्वर्गास गाठावया !’


कवी - ग. ह. पाटील
कवितासंग्रह -  लिंबोळ्या

स्वप्न

"मी स्वप्न असे देखिले सये मैत्रिणी
की आपण गेलो एका बागेमधि दोघीजणी

वेलींच्या मांडीवरी झोपल्या कळ्या
उघडून पाकळ्या त्यांना करि बालरवी गुदगुल्या !

गुजगोष्टि कुणा, तर जो जो गाई कुणा
तो झुळझुळ मंजुळ वारा हालवी डोलवी कुणा !

गोजिर्‍या फुलांचे खेळगडी गोजिरे
कशि गुंगत होती बाई बहुरंगी फुलपाखरे !

या लीला देखुनि मति माझी हर्षली
जणु ’जिवती’ लेकुरवाळी, फुलबाग मला भासली !

मज गोड भास जाहला कशाचा तरी
मी मधेच थबकुनि पाहे लागून ओढ अंतरी

जाहल्ये उताविळ-मन गेले लोभुनी
मी लालजर्द ’झेंडूचा’ घेतला गेंद तोडुनी

तान्हुल्यास जणु का घेत माय उचलुनी
तो हृदयी धरिला बाई हुंगिला चुंबचुंबुनी

चिमुकल्या झेंडुची बहीण जणु चिमुकली
ती ’मखमल’ गोजिरवाणी तू कुरवाळुनि चुंबिली

लावून नजर मी हसत बघे तुजकडे
तू वदलिस उसन्या रागे, ’ही कसली थट्टा गडे !’

स्वप्नात कोणत्या गुंग मती जाहली !
दोघींना ऐकू आल्या कसल्या ग गोड चाहुली !"


कवी - ग. ह. पाटील
कवितासंग्रह -  लिंबोळ्या

मैत्रिणी

लाभ तुझ्या मैत्रीचा दोन घडी मैत्रिणी

आणि अता जन्माची जाहलीस वैरिणी !

तू होउनि हाती मम हात दिला मैत्रिचा

अवचित का झिडकारुनि टाकिलास मानिनी !

जीवनपथ होतो मी आक्रमीत एकला

अभिलाषा धरिली, तू होशिल सहचारिणी !

दाखविली बोलुनि, हा काय गुन्हा जाहला ?

काय म्हणुनि माझ्यावर कोप तुझा भामिनी !

दिव्य तुझ्या प्रतिमेचा झोत मोहवी मला

होरपळुनि तरु माझा टाकिलास दामिनी !

गे आपण जोडीने मधु गीते गायिली

चोच मारुनी उडून जाशि निघुनि पक्षिणी !

कांति तुझी, डौल तुझा, नृत्य तुझे डोलवी

जहरि डंख करुनी मज, जाशि निघुनि नागिणी !

हृदयीची दौलत मी पायी तुझ्या ओतिली

मी भणंग, मी वेडा बनलो मायाविनी !

तडफडतो दिनरजनी जखमी विहगापरी

सूड कुण्या जन्मीचा उगविलास वैरिणी !


कवी - ग. ह. पाटील
कवितासंग्रह -  लिंबोळ्या

पुनरागमन !

हो जागी प्रतिभे, सलील फिरवी वीणेवरी अंगुली

माझ्या आठवणीवरी तव मती गे पाहिजे रंगली !

होते सांज, करीत किल्‌बिल घरा येते विहंगावली

एकांती बसता तया परतुनी येतात चित्ती स्मृती

ती माझी सहधर्मिणी, सुगृहिणी माझी प्रिया मालती

तारुण्यातच ती कशी करपुनी गेली लता कोवळी ?

या वातावरणात काय फिरतो आत्मा तिचा मोकळा !

माघारा परतून आण; तुजला ती साध्य आहे कला !

झाले फुल मलूल, गंधलहरी हो लीन वायूमधे

पाहे हुंगुनि आसपास, भरुनी श्वासात आणी तिला

डोळ्यांला दिसते अजून हसरी मूर्ती तिची प्रेमला

आत्मा तीत तिचा भरुन, तिजला माझ्यासवे बोलु दे

कांते, ये हसितानने जवळ ये, संकोच का हा वृथा !

मृत्यूनंतर आपला न तुटला संबंध गे सर्वथा

जो षण्मासहि जाहले न करुनी संसार माझ्यासवे

काळाने तुज तातडी करुनि तो बोलावणे धाडिले

होते ऐहिक जन्मबंध जुळले ते सर्व झाले ढिले---

नाही आत्मिक भाव मात्र; मग का मी गाळितो आसवे ?

डोळे हे पुसितो, उगाच तुजला वाईट वाटेल ना !

ही स्वप्नातिल नित्य भेट न तुझी ना भासा ना कल्पना !

डोळे जाति दिपून, तेज किति हे आले अहाहा तुला !

सोन्याच्या पुतळीपरी उजळुनी आलीस तू मैथिली !

आला मंगल भाग्य-योग जुळुनी, की पर्वणी पातली !

देशी भेट फिरुन, खास तुझिया प्रेमास नाही तुला !


कवी - ग. ह. पाटील
कवितासंग्रह -  लिंबोळ्या