शिशिरागम

 सूर कशाचे वातावरणी ?

सळसळ पानांची ? वा झरणी ?

खळखळ, ओहोटीचे पाणी ?

किलबिल शिशिरी केविलवाणी ?

कुणास ठाऊक ! डोळयां पाणी

व्यर्थ आणता; नच गार्‍हाणी

अर्थ; हासुनी वाचा सजणी

भास !- जरी हो खुपल्यावाणी.

शिशिरागम

शिशिरर्तुच्या पुनरागमें,
एकेक पान गळावया
कां लागता मज येतसे
न कळे उगाच रडावया.
पानांत जीं निजलीं इथे
इवलीं सुकोमल पाखरें,
जातील सांग अता कुठे?
निष्पर्ण झाडिंत कांपरे !

फुलली असेल तुझ्या परी,
बागेंतली बकुलावली;
वाळूंत निर्झर-बासरी;
किति गोड ऊब महीतलीं !
येतील हीं उडुनी तिथे,
इवलीं सुकोमल पाखरें,
पानांत जीं निजलीं इथे.
निष्पर्ण झाडिंत कांपरे !
पुसतों सुहास, स्मरूनिया
तुज आसवे, जरि लागलें
एकेक पान गळाव्या
शिशिरर्तुच्या पुनरागमें.


कवी  - बा. सी. मर्ढेकर

 माळावरल्या बांधावरती विलोलनयना जरा

थांबली कटीं ठेवूनी करा.

पश्चिमभागीं बाल कुणि तरी देवदूत चिमुकला

चितारीत मेघावली रंगला.

नीलाकाशीं शुभ्र कापसी खांद्यावर जांभळी

झाक ही हलक्या हातें दिली.

डोळ्याखाली अफाट माळहि थेट पुढे लागला

तयावर आम्रवृक्ष एकला.

मोहर भरला, चूतमंजिरी उन्मादक परिमला

पसरवी लोभविण्या गे तुला.

चरतां चरतां दूर पांगल्या गाई कुरणावरी

चालल्या ओढ्याकाठुन घरी.

नजर नाचरी नागसुंदरी विलासिनी रोखुनी,

झरझरा जाताना हासुनी,

गालावरल्या गोड खळीने शराब जी सांडली

मुशाफिर-तृष्णा तिने भागली.

 तीरावरल्या भव्य शिलेवर एकाकी बैसुनी,

हाससी काय जलीं निरखूनी ?

मंद विखुरती मेघ गुलाबी गगनी, अवनीतली

गुलाबी पडली तत्सावली.

पादाग्राला चुंबुनि जातां झुळझुळणारे जल,

वाढवी कोमलता निर्मल.

तृणांकुरांवर बागडणारी बारिक पिवळी फुलें

पहुडलीं पदराखालीं पिले.

हिरवी राई पार पसरली हासत हलते तुला,

चालल्या कानगोष्टि कोठल्या ?

पल्लवभारे तव शीरावर लवलेल्या वेलिने

कांहि ना वनराणीला उणे !

मंजुल पवनी तरल लकेरी स्तब्ध करी पावलां,

सुचावा मार्ग कसा, जरि खुला ?

सौंदर्याचें जगतावरती पसरे बघ चांदणें

राहिले काय अता मागणें !

 वाचन-मग्ना पर्णकुटीच्या दारिं उभी टेकुनी,

कपोला अंगुलिवर ठेवुनी.

सडा शिंपुनी प्रातःकाळी, सुंदर संमार्जुनी,

काढली रांगोळी अंगणी.

कडेकडेने गुलाब फुलला टपोर कलिका किती

लाजुनी अर्ध्या तुज हासती.

बाल हरिण तव धावत येतां अनिमिष बघ लोचनीं

राहिला पाहत तुज थबकुनी.

तिरपा डोंगर-कडा भयंकर सरळ तुटे खालती,

मागुनी सूर्यकिरण फाकती.

झाडावरले पान हलेना, स्थिरचर संमोहुनी

जाहले मग्न तुझ्या चिंतनी.

पवनीं भरल्या अलकसुगंधे राणी बेहोषुनी

भारलो निश्चल त्वदर्शनीं !

 गुलाब जाई फुललेली । वाऱ्यावर करिती केली;

हास गडे त्यांच्यासंगे । सुमहृदया माला तूं गे;

नयनामधि निर्मल पाणी । सस्मित मधु अधरीं गाणीं;

गात गात आनंदूनी । नंदनवन बनवी अवनी.

मिटलेल्या कोमल कलिका । पानांमधि लपवी लतिका;

एकेकिस शोधुनि काढी । चुंबुनी ती फुलवी वेडी.

– हात नका लावूं कुणिही । कोमेजुन जातिल बाईं;

शब्द नका काढूं कुणिही । लपविल ही नाजुक जाई.

सुमकेसरकुंतल उडती । पवनावर पोहत तरती;

मंद गंध भवती भरती । पानपुष्प पुलकित करिती.

वर्षांच्या मागुनि वर्षे । जातिल तरि विसरुनि हर्षे;

पाहत तुज राहिन ऐसा । आनंदित वेडा जैसा.

चकित परि तन्मयता ही । प्रश्न करी आश्चर्यें की,

स्वर्गातिल सौंदर्याला । बहर कसा भूवर आला !

 दिव्यात्म प्रस्फूर्त हृग्दीत हें गोड गाईल कोणास गुंजारवी ?

आवेगुनी अंतरीचा उमाळा दाटून येतां कुठे ओतणे ?

उत्फुल्ल हृत्पुष्प ! आशादलांचा खुले रंग ! भोळी चढे टवटवी !

तत्केसरांच्या सुवासी परागां कुणां केस-भांगांतुनी पेरणे ?

उत्तुंग लाटा समुल्लोलुनी या सुहृत्सागराच्या नभीं चालल्या;

ही फेनमाला स्वर्गस्थिता कोण घेईल का तारका झेलुनी ?

मज्जीवनाच्या पहाटेस वृत्ती मनींच्या अशा तीव्र आतूरल्या;

शोधार्थ अदृष्ट रूपा ! म्हणूनी किती भागलों वाट ही चालुनी !

कुणी हासली; रम्य गोष्टी कुणांच्या; कुणी स्पर्शुनी अंग बेहोषवी;

कुणी लोभलीं; लोभ झाला कुणांचा; कुणी कीवलीं व्यर्थ रस्त्यावरी;

कित्येक ऐशी ! भ्रमिष्टापरी मी तरी – अंतरी एकला !- आळवी

रूपास ज्या, तें दिसेना कुठेही जरी थांबला सूर्य माथ्यावरी.

तें रूप येथे ! न् समुद्धारिणी भक्ति निशःब्द त्वल्लीन हो हर्षुनी

हा हाय ! निस्सार तों पार्थिवत्वांत निभ्रांत तूं राहसी गुंगुंनी.